سياستگذاري و برنامه ريزي براي توسعه شهر تهران و ارتقاء‌ كيفيت زندگي در آن ،‌ رويكردهاي مختلفي دارد كه طيفي از برنامه ريزي متمركز ،‌ برنامه ريزي مشاركتي و كاهش تصدي گري را شامل مي شود.

مديريت شهري تهران ، در ادوار مختلف رويكردهاي متفاوتي را براي

 توسعه شهر تهران و ارتقاء و بهبود شاخص هاي كيفيت زندگي شهروندان و زندگي شهري ، دنبال نموده است.

سوال اين است كه چه رويكردهايي مي توانند به افزايش كارآمدي و اثربخشي برنامه ريزي هاي كلان در جهت ارتقاء و بهبود شاخص هاي كيفيت زندگي در مناطق و محلات شهر تهران ، كمك كنند؟

پاسخ به اين سوال ، سهل و ممتنع است. از اين جهت كه نمي توان با قطعيت گفت كه لزوما بايد از يك روش

يا رويكرد استفاده نمود و در عين حال ، نبايد فراموش كرد كه درس هاي گذشته و تجارب مربوط به اجراي رويكردهاي مختلف ، پيش روي ماست و مي توان از طريق تحلیل آن ها و قضاوت درباره ميزان كارايي و اثربخشي كه به همراه داشته اند ،‌ در مورد رويكردهاي مناسب و ممكن به جمع بندي رسيد.

بررسي تجارب نشان مي دهد كه رويكردهاي رايج مديريت شهري تهران در زمينه مديريت و برنامه ريزي كلان فرهنگي اجتماعي ، شامل سه دسته مي باشد:

1. برنامه ريزي با تمركز بر تكاليف مندرج در اسناد فرادستي و بصورت متمركز توسط واحدهاي ستادي شهرداري تهران 

2. برنامه ريزي از طريق نظام كارشناسي و اجرايي مناطق و نواحي شهرداري تهران 

3. برنامه ريزي از طريق مشاركت جامعه محور و همياري هاي محلي

مي توان گفت كه اكنون ، هر سه رويكرد در مديريت شهري تهران ، رايج بوده و به كار گرفته مي شود كه البته سهم هر يك از اين رويكردها در نظام مديريت و برنامه ريزي شهرداري تهران ، متفاوت است.

به عنوان مثال ، هرچند رويكرد سوم ،‌ رو به رشد و گسترش است ، اما همچنان رويكردهاي اول و دوم ، از وزن بيشتري در نظام تصميم گيري و كارشناسي مديريت شهري برخوردار هستند. اين دو رويكرد ،

 اگر چه كوشش مي كنند تا نيازهاي محلي را نيز لحاظ نمايند ، ولي در نهايت ، رويكردي تمركزگرا هستند.

اين در حالي است كه اگرچه جمعيت شهر تهران ، در جغرافياي مشتركي به نام تهران زندگي مي كنند ،

 اما واقع بينانه اين است كه بگوييم ، شهر تهران ، به اندازه اي رشد و توسعه پيدا كرده است كه هر يك از مناطق، نواحي و محلات آن ، از نظر فرهنگی و اجتماعي داراي مسائل متفاوتي هستند.

بنابراين ،‌ رويكرد كارآمد و اثربخش در سياستگذاري ، مديريت و برنامه ريزي كلان امور فرهنگي و اجتماعي شهر تهران، تنها اين نيست كه مبتني بر نيازها و اقتضائات مناطق،  نواحي و محلات باشد ، بلكه علاوه بر توجه به اسناد فرادستي و نيازهاي شهروندان، باید مبتني بر آمايش سرزمين نيز باشد.

چرا آمايش سرزمين ؟

براي پاسخ ، باید به چند پيش فرض توجه كنيم:

- مي دانيم كه هر يك از مناطق، نواحي و محلات، علاوه بر مشابهت هاي كلان با ديگر نقاط 

شهر تهران، داراي برخي مسائل متفاوت و مختص به خود در امور فرهنگي و اجتماعي هستند.

- ما مي دانيم كه منابع موجود، امكان پرداختن همزمان، كافي و فراگير به تمامي مسائل و دغدغه هاي كلان امور فرهنگي و اجتماعي را ندارد.

راه حل چيست؟

براي دست يافتن به رويكردي كه به دو پيش فرض بالا توجه داشته باشد،‌ بهتر است ويژگي هایی لحاظ شود:

- مبتني بر توجه همزمان به منابع مالي ، نيروي انساني ، موقعيت مكانی ، نيمرخ محلي ،

 نيازهاي شهروندان و اولويت هاي كلان باشد.

وقتي به ويژگي هاي فوق با دقت توجه كنيم ، خواهيم ديد كه مختصات، رويكردي است كه علاوه بر غيرمتمركز بودن ، فراتر از شناسايي نيازهاي محلي است، لذا اين رويكرد همان آمايش سرزمين در حوزه امور فرهنگي و اجتماعي است. 

در اين رويكرد ، ما بتدريج نقشه راهي خواهيم داشت كه مطابق آن ، هر منطقه ، ناحيه و محله ، 

برنامه مختص به خود را در حوزه امور فرهنگي و اجتماعي خواهد داشت كه اين برنامه از طريق رويكرد آمايش سرزمين ، حاصل شده است و در قالب آن ، مختصات دقيقي از مهم ترين شاخص هاي محلي ،

 احصاء شده است.

مزيت مهم اين رويكرد در آن است كه طراحي سياست ها و برنامه هاي كلان را دقيق تر مي كند 

و موجب مي شود كه در پايان ، هر برنامه اي ،‌ نه صرفا بر اساس اجراي آن ،‌ بلكه در مقايسه با 

شاخص هاي محلي ،‌ ارزيابي شود. 

"گفتگوهاي اجتماع محور " كه ما به اختصار آن را « گام » نامیدیم ، رویکرد آمایش سرزمین را به عنوان هدف اصلی دنبال مي کند.

ما در قالب اين برنامه ، از طريق نشست هاي گفتگو- محور با اعضای شورای فرهنگی هنری اجتماعی ورزشی منطقه

به مختصات آمايش سرزمين در حوزه امور فرهنگي و اجتماعي هر منطقه ،‌ دست پيدا مي كنيم.

در اين بين ، آنچه اهميت دارد اين است كه ما از طريق گفتگو و مفاهمه با شوراهای فرهنگی، هنری، اجتماعی و ورزشی مناطق ، بتوانيم به يك 

چرخش تحولي در نظام برنامه ،‌ بودجه و تخصيص منابع در حوزه امور فرهنگي و اجتماعي

 مديريت شهري تهران ، دست پيدا كنيم.

بطوري كه بدانيم شاخص هدف يك اولويت در يك منطقه و محله چيست و چگونه بايد به آن دست پيدا كنيم و براي پياده سازي يك سياست يا برنامه ، به چه منابعي نياز داريم و چگونه مي توانيم اين منابع را تامين كرده و تخصيص بدهيم. 

بنابراين ، برنامه « گام » ، يكي از اضلاع چرخش هاي تحولي است که کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران براي ارتقاء كارآمدي و اثربخشي در سياستگذاري و مديريت كلان امور فرهنگي و اجتماعي شهر تهران مدنظر دارد.