الزام بازنگری نقش و جایگاه شورایاری ها

الزام بازنگری نقش و جایگاه شورایاری ها

همین هفته قبل یکی از دانشجویان دانشگاه تهران به همراه آقای مهندس حقانی به اتاقم آمد و از سوی ایشان به من معرفی شد . دانشجوي جوان مجله ای دانشجویی را نشان داد و بعد به سراغ گوشی موبایلش رفت و تعدادی عکس از تداوم ساخت و ساز غیرمجاز در دانشکده داروسازی دانشگاه تهران را نشان داد و درخواست داشت تا شورای شهر به عنوان ناظر بر عملکرد مدیریت شهری تذکر جدی برای ان مهم داشته باشد ؛ بیان این موضوع تنها اشاره به یک مورد از دهها مراجعه ای بود که به دفاتر اعضای شورای شهر می شود . این بیانگر رشد جامعه شهری ما نسبت به مفهوم " شهروند " و افزايش نظارت اجتماعي به عنوان تحول كيفي است ، و این تفاوتی است که از ابتدای شکل گیری شورای شهر تا کنون کاملا برایم ملموس است .
وقتی کمی به عقب برگردم ، به خوبی به خاطر دارم روزهای شورای شهر اول و انبوهی از مراجعات مردمی به نهادی نوپا که البته هنوز تعریف درستی از آن در جامعه تبیین نشده بود . اکثر مراجعه کنندگان مشکلات شخصی خودشان را مطرح می کردند و کمتر کسی بود که به خاطر حل مسئله ای عمومی در شهر به شورا مراجعه کند . حالا در اواخر دوره چهارم شورای شهر هستیم و همکارانم در شورا هر روز با مراجعات مردمی مواجه هستند که فارغ از مشکلات شخصی در جایگاه شهروندیشان خواست عمومی دارند و آنهم نجات شهر با حفظ هویت و جایگاه شورای شهر یعنی " نظارت " است . مسئولیتی سنگین که نهاد شورا از همان ابتدا با ارائه طرحی بازوان نظارتی را برای انجام این مسئولیت تعریف کرد تا بتواند به درستی مفهوم نظارت اجتماعی را اجرا کند . از این رو شورای شهر تهران در راستای تحقق اهداف شورا مبنی بر نظارت بر عملکرد مدیریت شهری و شناسايي درست معضلات محلي و شهري و خصوصاً توجه به اجرای بندهای ششم و هفتم ماده 71 قانون ، اقدام به تأسیس انجمن های شورایاری در محلات تهران کرد چرا که موضوعات در سطح شهرهای بزرگی مانند تهران به قدری با هم متفاوتند که در برخی موارد نمی توان تصمیم واحدی برای همه مناطق شهر اتخاذ کرد، اما می توان به گونه ای عمل کرد که موضوعات و مشکلات در درون همان محله و با کمک و همیاری مستقیم ساکنان محله حل و برطرف شود و این رسالتی مهم برای شورایاران بود .
شکل گیری شبکه گسترده ای از روابط اجتماعی و فرهنگی، ایجاد همدلی و اعتماد، ایجاد حس تعلق شهروندی، ایجاد فضای مشارکت فعال و درگیرانه و در نهایت تشکیل و افزایش سرمایه اجتماعی مهم ترین مسئولیتی بود که شورایاران در حفظ هویت نظارتی خود بدان پایبند شدند .
اما با گذشت زمان به نظر می رسد که رشد و توسعه نقش شورایاری ها با مشکلاتی رو به رو بوده و بارها نیز مطرح کرده ام که این طرح در اجرا با اشکالاتی مواجه شده است . شاید بتوان با چند پرسش ساده این مشکلات را بیان کرد. نخست اینکه آیا شورایاری ها به عنوان نهادهای مردمی محلات در چند سال گذشته به نقش و جایگاه مطلوب در مدیریت شهری رسیده اند؟ و یا توجه به این مهم که آیا جایگاه بیرونی این نهادهای مردمی با آنچه در فلسفه شکل گیری آنها پیش بینی شده است هماهنگ بوده است؟ در پاسخ به این دو پرسش ساده شاید علی رغم وجود نکات مثبت در فرایند حرکت شورایاری ها بگویم که به اعتقاد بنده این نهاد مردمی در اجرا نتوانست به ایفای نقشه اصلي خود بپردازد.
وقتی در شورای شهر اول مسئله شورایاری ها به رای گذاشته شد هدف را بر این اصل قرار دادیم تا شورایاری ها برای رفع مشکلات پل ارتباطی باشند بین مردم و شورا نه پل ارتباطی شورا وشهرداری. نهادی که با شناخت از وضعیت محلات، باید مدیران شهری و مدیران دیگر دستگاه های اجرایی را به مسیر بهتر رفع نیازها هدایت کند. اما به نظر می رسم که هر روز بیشتر از اهداف اولیه تشکیل شورایاری ها که همراهی با شورا در نظارت بر وضعیت محلات شهر تهران و كمك به تصميم سازي و تصميم گيري درست در حل معضلات شهري بود فاصله می گیریم .
در واقع زمانی می توانیم از این وضعیت بلاتکلیفی یا سردرگمی و یا موازی کاری رها شویم که شورایاران فقط یک شورایار برخاسته از دل محلات باقی بمانند و با برنامه ریزی کارشناسی و مناسب از تداخل کاری شورایاری ها با مدیران محلات جلوگیری شود ، چرا که این موازی کاری ها موجب شده تا شورایاران مثلا با ورود به كار شهرداري تهران به عنوان مثال در توجه به یکی از مهم ترین مسئولیت های خود در محلات که مسائل فرهنگی و اجتماعی است صرفا پیگیری راه اندازی مجموعه های ورزشی در محلات را راهکار نهایی بدانند و یا موارد مشابه دیگر که در گزارشهای متعددی یافت می شود ، این درحالی است که شورایاری ها وظیفه نظارتی و ارائه گزارش از وضعیت محلات و پیگیری جهت اجرای طرح ها را بر عهده دارند ، و ورود به عرصه اجرایی کار مدیریت شهری است اما همین تغییر ماهیتی موجب شده تا در دور تسلسل موازی کاری هایی غیرکارشناسی قرار بگیریم که خروجی ان تنها سردرگمی و نارضايتي شهروندان در ارائه خدمات به شهروندان خواهد بود .
البته این را نمی توان نادیده گرفت که علی رغم وجود مشکلات ما شاهد افزایش مشارکت شهروندان در اداره شهر هستیم و در اين رابطه نقش شوراياران محلات در ترويج فرهنگ مشاركتي و نظارت اجتماعي بي اندازه مهم بود و بنده به سهم خودم از تلاشهاي اين عزيزان قدرداني مي كنم و به نقش شوراياران محلات در حل معضلات و نظارت اجتماعي باور دارم . ولی انچه اکنون از اهمیت برخوردار است اینکه با بررسی کارشناسی اقدامات و عملکرد شورایاری ها با بازنگری در وضعیت و جایگاه انها به تقویت نظارت اجتماعی و مدیریت شهری با اتکاء و اعتماد به مردم بپردازیم .

نائب رییس کمسیون فرهنگی و اجتماعی و قائم مقام ستاد شورایاری های شورای شهر تهران