«شب مردگی » مرکز پایتخت

«شب مردگی » مرکز پایتخت

«شب مردگی » مرکز پایتخت

در حال حاضر روند كاهش جمعيت ساكن شب در هسته پايتخت،غيرطبيعي شده است و مناطق مركزي و قدیمی كلا نشهر تهران، به عارضه «تخليه جمعيت ساكن » دچار شد ه اند، طوري كه هسته پايتخت هم اكنون به خاطر «خلوت شدن محله هاي اداري در شب » با خطر بروز انواع آسيبهاي اجتماعي از جمله «شب مردگي » مواجه شده است.

تحقیقات نشان می دهد كه در چهار منطقه 6، 7، 11 و 12 شهر تهران كه هسته پايتخت را شكل داده اند، فقط 13 درصد از كل جمعيت 8 ميليون و 176 هزار نفري اين كلا نشهر در آنها سكونت دارند و به طور متوسط 250 هزار نفر در هر يك از اين 4 منطقه شهري ساكن هستند، اين در حالي است كه متوسط حجم ساكنان مناطق اطراف هسته مركزي، بين 400 تا 500 هزار نفر است و در برخي از اين مناطق، شتاب تبديل ساختمانهاي مسكوني به مجتمع هاي اداري شيب تندي يافته است و چهره غالب محدوده مركزي تهران كه در گذشته كاملا مسكوني بود، هم اكنون به محل كار و فعاليت تبديل شده است. تجربه نشان داده است هر منطقه از تهران كه خالی از سکنه شود و فضای سکونتگاهی در آن محله کم شود؛ پدیده شب مردگی در آنجا بروز پیدا میکند که نتیجه آن شکل گیری آسیبهای اجتماعی خواهد بود. منطقه 12 تهران نمونه محقق شده از پديده شب مردگی در پايتخت است كه اكنون انواع معضلات اجتماعی در منطقه 12 همچون محله هرندی یا در بافت های تاریخی این منطقه را شاهد هستیم. این منطقه اگرچه جزو هویت و پیشینه تهران است اما افزایش تعداد بناهای تاریخی خالی از سکنه ، این محلات را آماده بروز آسیبهای اجتماعی کرده است.

بر اساس نتايج تحقیقات انجام شده توسط کمیسیون شهرسازی چنین چشم اندازی از شب مردگي مشابه منطقه 12 برای منطقه 6 و 7 و 11 و حتي برخی محلات منطقه 3 شهر تهران نیز قابل تصور است. آماری که شهرداری منطقه 6 به شورا ارائه کرده، نشان می دهد که طي چند سال اخير در این منطقه از شهر ،حجم تغییر کاربر ی های مسکونی به اداری 55 درصد رشد داشته است. همین امر سبب می شود به تدریج بخش عمد ه اي ا ز منازل مسکونی این منطقه به دلیل نیازهایی که از سوی سازمان ها برای ایجاد شرکت های اداری و خدماتي وجود دارد تخلیه و تغييركاربري داده شود.

در هر صورت زنگ خطر شب مردگی برای اين مناطق به صدا درآمده است وتوسعه شب مردگی این مناطق، موجب شهرمردگی شده و باعث میشود تا پلیس، نیروهای امنیتی و سازمان های اجتماعی و مددکاری برای کنترل و انجام وظایف خود در این مناطق با مشکلات فراوانی مواجه باشند و به همان نسبت، این مناطق به مامنی برای خلافکاران و معتادان و مجرمان تبدیل می شود.

تغيير كاربري در مناطق، دلايل مختلفي دارد. بخشي از جمعيت و فعاليت شهر تهران به منطقه پيرامون آن روي آورده و در آينده نزديك نيز به دليل شتاب بيشتر استقرار جمعيت در پيرامون، تهران همچنان پهنه اصلي كار و فعاليت منطقه و جاذب رفت و آمدهاي شغلي خواهد بود. از اين رو براي پاسخ به نيازهاي كار و فعاليت، بخشی از این تغییر کاربر یها به شکل غیرقانونی صورت می گیرد چرا كه چنین تغییر کاربر ی هایی ا ز یک سو برای مالکان توجیه ا قتصادی و ارزش افزوده خوبي دارد و از سوی دیگر شهرداری در کوتاه مدت می تواند منابع مالی خوبی از این محل کسب کند؛ البته در بلندمدت قطعا هزینه های زیادی بر شهر و مدیریت شهری تحمیل خواهد کرد.

همچنين یکی از بندهای طرح تفصیلی، بهانه ایست برای تبدیل کاربر ی ها در مناطق ذكر شده. براساس این بند، شهردار یها می توانند در قالب ایجاد پشتیبا ن های سکونت، ساختمان های مسکونی را به مشاغلی مانند نانوایی ها، میوه فروشی ها و مشاغلی از این دست اختصاص دهند اما همین بند، بهانه ای شده برای رشد غیرقانونی و قارچ گونه بخش های تجاری و اداری در این مناطق.

با مجوزهایی که از سوی مدیریت شهری برای تغییر کاربر ی های مسکونی به اداری داده می شود عملا مناطق مرکزی شهر به سمت «شب مردگی » پیش خواهد رفت. همچنين بخشی از تغيير كاربر ي ها مربوط به مصوبه مجلس است که براساس آن مشاغلی مانند سردفتران، وکلاو... می توانند در واحدهای مسکونی کار کنند. برخي قوانين كه در گذشته توسط مجلس به تصويب رسيده عملا با اجراي طرح تفصيلي مغايرت دارد. به هر حال باید این مصوبات و رویکردهای همگی اصلاح شود.

در راستاي جلوگيري از شب مردگي در مناطق مرکزی شهر مي بايست راهکارهايی در کمیته ای با حضور صاحبنظران تدوین شود كه اين موضوع در دستور كار كميسيون شهرسازي و معماري شوار قرار دارد. برنامه احيای محدوده مركزي با هدف مهار دافعه جمعيتي در مناطق حدفاصل اتوبا ن هاي همت، چمران، امام علي)ع( و بزرگراه بعثت، در دستور كار مديريت شهري قرار دارد تا از طريق ايجاد محيط هاي تفريحي و گردشگري در هسته پايتخت، چهره مناطق واقع در اين محدوده را از «شب مردگي » به پويايي سكونتي تغيير دهد. اين برنامه با حفظ وضعيت ساختمان هاي مسكوني باقيمانده در مناطق مركزي، اجرا خواهد شد. همچنين می توان برای جلوگیری از خالی شدن بناهاي ارزشمند در محدوده مركزي شهر با تشویق سرمایه گذاران بخش خصوصی کاربری این نوع املاک را به هتل یا فضای تفرجگاهی تغییر داد تا زمینه حضور مردم در آنها فراهم شود. ضمن آنکه توجه به گردشگری شبانه،امروز یکی از محل های درآمدزا برای شهردار ی های شهرهای بزرگ جهان است. چرا ما نباید از این روش برای بازگرداندن روح زندگی و آشتی مردم با بافت سنتی و قدیمی شهر استفاده کنیم. در همین باره مديريت شهري از چندی قبل کار مطالعه نورپردازی بافت های تاریخی و ارزشمند برای جذب گردشگران وشهروندان را آغاز و به زودی این کار از طریق پیمانکاران عملیاتی خواهد شد. با تمام این تفاصیل مسئولان تغییر کاربری های مسکونی به اداری در مناطق مركزي شهر را باید یک تهدید جدی برای پایتخت در نظر گیرند و با تدابیر صحیح و کارشناسانه از آن ممانعت کنند.

منبع: هفته نامه پدیده شهر