بهاره آروین
چالش‌ها و موانع شفافیت
در مسیر تحقق شفافیت ۳ دسته مانع و چالش وجود دارد که روند کار را مختل می‌کند.
دسته اول و اصلی‌ترین مانع، چالش‌های اصطلاحا بوروکراتیک هستند که شامل موارد زیر می‌شوند.
شکل‌گیری رویه‌های متفاوت از قوانین در کارهای روزمره سازمان: از آنجا که شفافیت این تفاوت رویه را برای دستگاه‌های نظارتی آشکار می‌کند یک نوع مقاومت در برابر آن به‌وجود می‌آید.
مثلا سند بودجه به جای اینکه شفافیت‌بخش باشد، نقش پنهان‌کننده اصلی را ایفا می‌کند. زمانی من به این نتیجه رسیدم که بهتر است یک سال سند بودجه نداشته باشیم اما درعوض، شهرداری همه کارهایی را که در حوزه مالی انجام می‌دهد ثبت کند تا اقدامات و هزینه‌ها شفاف باشند.
مقاومت بدنه سازمانی در برابر تغییر رویه‌ها: طبیعی است که مدیران میانی اختیارات‌شان را در نبود شفافیت گسترش می‌دهند و اگر تصمیمات‌شان در معرض دید همگان باشد، این اختیارات تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.
رقابت واحدهای سازمانی بر مالکیت داده: متأسفانه مدیران، داده‌ها را دارایی و غنیمت مجموعه تحت مدیریت‌شان به شمار می‌آورند و از آنها به‌عنوان یک ابزار چانه‌زنی با واحدهای دیگر استفاده می‌کنند. به همین دلیل طی فرایند شفاف‌سازی، مدیران در برابر تبادل داده‌هایی که در انحصار خود دارند مقاومت می‌کنند.
بنابراین اگرچه شما با مدیران رده بالا برای شفاف‌سازی توافق کرده‌اید، اما بدنه سازمان، برای اینکه شفافیت محقق نشود، مدت‌ها شما را در پیچ‌وخم‌های بوروکراتیک و فنی سر می‌دوانند.
هراس و محافظه‌کاری: برخی با این دیدگاه که هنوز فرهنگ شفاف‌سازی در جامعه ایجاد نشده تصور می‌کنند جنجال‌های رسانه‌ای را به دنبال دارد و اساسا دردسرساز است.
بی‌ثباتی مدیریتی و تغییر متناوب مدیران میانی: متاسفانه حین فراهم‌سازی مقدمات، مدیرانی که با آنها توافق صورت گرفته و با برنامه شفاف‌سازی هم‌سو شده‌اند تغییر می‌کنند و همه تلاش‌ها به خانه اول برمی‌گردد.
اولویت دادن به کارهای روتین و روزمره: مثلا از چند ماه پیش حوزه مالی شهرداری صراحتا اعلام می‌کند بستن حساب‌های مالی نسبت به شفاف‌سازی در اولویت قرار دارد.
پس از چالش‌های بوروکراتیک، نبود زیر‌ساخت‌های فنی مناسب و مقاومت ذی‌نفعان نیز دیگر موانع تحقق شفافیت به شمار می‌روند.
ما طی مدتی که از عمر شورای پنجم می‌گذرد، در تجربه شیشه‌ای کردن شهرداری تهران مکررا با این ۳ دسته چالش مواجه بوده‌ایم.
بهاره آروین عضو شورای اسلامی شهر تهران
منبع:روزنامه همشهری
