زهرا صدراعظم نوری:

بخشی از درآمد فروش بنزین، صرف خرید اتوبوس و واگن مترو برای تهران شود

متاسفانه امسال روزهای ناسالم در پاییز و به خصوص در آبان و آذرماه نسبت به سال گذشته برای گروه های حساس و حتی برای تمام گروه ها بیشتر از گذشته شده است. همچنین شدت آلودگی نسبت به سال گذشته بالاتر رفته است. مقداری از آلودگی هوا مربوط به ریزگردهاست که صرفا در تهران نیست.
در بسیاری از شهرها آلودگی ریزگردی را داریم که از جاهای مختلف می آید و اثر می گذارد. ولی باید به نکته ای توجه کنیم که بخش عمده ای از آلودگی هوا، ذرات معلق است. سوخت ما در خودروهای سواری، بنزین است و میزان آلایندگی بنزین از طریق ایجاد ذرات معلق، بسیار اندک است. در حقیقت می توان گفت بنزین آلایندگی با ذرات معلق ندارد. آلایندگی بنزین در ایجاد ترکیبات شیمیایی CO و SO۲ و مانند آن در هوا است. ولی در حال ما می بینیم ذرات معلق در کلانشهرها، عامل اصلی آلایندگی هوا هستند که این نوع آلایندگی، غالبا تشکیل شده از ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون است و عمدتا ناشی از سوخت نفت گاز و دود موتورهای دیزل و خودروهای فرسوده است. لذا مادامی که خودروهای آلاینده و فرسوده از چرخه حمل و نقل خارج نشوند ما همچنان با وضعیت آلودگی هوا مواجه خواهیم بود.
باید در این میان متوجه باشیم که شهرداری همه مسئولیت حمل و نقل را بر عهده ندارد. شهرداری منابع محدودی دارد و بخش عمده ای از حمل و نقل عمومی باید از منابع دولتی تامین شود. ما انتظار داریم در بحث حمل و نقل عمومی، دولت در این شرایط به کمک شهرداریها به ویژه کلانشهرها و به خصوص شهرداری تهران بیاید. وظیفه قانونی دولت است که به حمل و نقل عمومی کمک کند.
در شرایط فعلی که قیمت بنزین افزایش یافته، انتظار می رود بخشی از مازاد قیمت بنزین، به خرید اتوبوس های نو اختصاص یابد و اتوبوسهای فرسوده از چرخه خارج شود. شهر تهران نیاز به ۳ هزار دستگاه اتوبوس و حدود ۳ هزار دستگاه واگن مترو دارد. دولت متعهد به تامین این اقلام است ولی اقدامی نمی کند. اگر این تجهیزات تامین شود طبیعتا حمل و نقل عمومی شهروندان راحتتر انجام می شود، آلودگی هوا کمتر می شود، وقت مردم کمتر در ترافیک تلف می شود و بیماریهایی که آلودگی هوا به دنبال دارد، کم می شود.
شما خسارتهایی که ما برای آلودگی متحمل می شویم  مانند خسارتهایی که به وقت مردم زده می شود را بررسی کنید. دانشجویان و دانش آموزانی که تعطیل می شوند را ببینید. شاید به ظاهر تعطیلی برای بچه ها خوشایند باشد ولی هزینه های نظام آموزشی با این تعطیلی ها هدر می رود. بیماریهایی که مردم مبتلا می شوند وهزینه هایی که برای ایجاد سلامت صرف می شود را باید محاسبه کرد. افرادی به خاطر آلودگی هوا به بیماری هایی مبتلا می شوند که علاج ندارد یا به مرگ منتهی می شود را هم باید محاسبه کرد. اینها هزینه های کلان کشور به دلیل آلودگی هوا است.
این غلط است بگوییم با اعمال «طرح ترافیک» و «طرح کنترل محدوده آلودگی» ما می توانیم کل آلودگی هوای تهران را پاک کنیم. مقداری از ایجاد آلودگی به شرایط جوی برمی گردد. وقتی پایداری هوا و اینورژن (وارونگی هوا) اتفاق می افتد، این موضوع دست کسی نیست و از عوامل طبیعی شمرده می شود. هر قدر میزان آلودگی بیشتر باشد، وارونگی هوا اثر منفی بیشتری به جا می گذارد. وقتی خودروی فرسوده تردد می کند و آلودگی آن هر سال بیشتر شود، ما با آلودگی هوای بیشتری مواجهیم. هر قدر که می گذرد، خودروهای فرسوده آلودگی بیشتری تولید می کنند، هر سال که می گذرد، ما با انبوهی از خودروها فرسوده تر مواجهیم که آلودگی بیشتری نسبت به گذشته تولید می کنند.
آلودگی هوا در همه محلات تهران و کلانشهرها وجود دارد. دولت باید فکر جدی به حال آلودگی هوا کند و متعهد به پرداخت سهم خود در رفع آلودگی هوا باشد.
سهم مدیریت شهری در رفع آلودگی هوا شاید تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد است. عامل اصلی آلودگی هوا، منابع آلاینده متحرک است. منابع آلاینده متحرک، جز خودرو چیز دیگری است؟ شهرداری مگر تولید کننده خودرو یا وارد کننده آن است؟ شهرداری تولید کننده سوخت است؟  در هیچ کدام از روندهای ایجاد آلایندگی هوا، شهرداری نقش ندارد. شهرداری وظیفه برقراری حمل و نقل عمومی با ساز و کاری را دارد که دیگران تدارک می بینند. وقتی شهرداری تلاش می کند خطوط مترو را توسعه دهد، اگر واگن نباشد، این خطوط توسعه یافته، کارایی ندارد. خرید و واردات واگن و توسعه تجهیزات حمل و نقل عمومی به اراده دولت و سیاست پولی و اقتصادی کشور مرتبط است. امیدواریم پس از افزایش نرخ بنزین و نارضایتی های زیادی که به دنبال داشت، حداقل به سیستم حمل و نقل عمومی از درآمد حاصل از افزایش نرخ بنزین کمک شود تا حمل و نقل عمومی بهتر به شهروندان سرویس دهی کند و لااقل بخشی از رضایت شهروندان را کسب کنیم.
*رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران