رفع مشکلات مترو در گرو تولید داخلی ناوگان

رفع مشکلات مترو در گرو تولید داخلی ناوگان

وضعیت آلودگی هوا در پایتخت، افزایش حجم ترافیک و سخت‌تر شدن جابه‌جایی در این کلانشهر، ساخت و بهره‌برداری از مترو را به‌عنوان یک نیاز فوری مطرح کرده است. شورای شهر تهران با همین رویکرد در برنامه پنج‌ساله دوم شهر تهران، شهرداری را مکلف کرد سالانه حداقل 30 کیلومتر خط مترو به خطوط قبلی اضافه کند. به این منظور بودجه‌های بیشتری به مترو تزریق شده و کار ساخت تونل‌های مترو با سرعتی بیشتر از گذشته پیگیری می‌شود.

با اینکه به نظر می‌رسد ساخت تونل اصلی‌ترین چالش مقابل مدیریت شهری در زمینه مترو است اما درواقع مشکل اصلی، تامین ناوگان مورد نیاز برای خطوط است. در حال حاضر ناوگان حمل‌ونقل ریلی تهران شرایط خوبی ندارد و سن بهره‌برداری مفید برخی لوکوموتیوها و واگن‌ها به سر آمده است. عمده واگن‌ها بیش از یک و نیم برابر بیشتر از زمانی که باید برای بازسازی یا اورهال‌شدن‌شان فرستاده شوند مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌‌اند و همین خطوط موجود هم به لوکوموتیوها و واگن‌های جدید نیاز دارد.

ساخت 30 کیلومتر مترو در سال به خودی خود کار بسیار سختی است و تجهیز ناوگان آن بسیار سخت‌تر خواهد بود. مدیریت شهر تهران در برنامه‌ریزی‌ها با توجه به قول مساعد برخی وزیران دولت روی کمک‌های دولتی حساب ویژه‌ای باز کرده بود، اما این کمک به‌رغم علاقه دولت به ساخت و توسعه مترو به دست مدیریت شهر تهران نرسید. در حال حاضر شرایط دولت هم به نحوی نیست که فشار بیشتری بر دولتمردان وارد شود با این حال در روزهای پایانی سال گذشته معاون اول رئیس‌جمهوری قول داد برای استفاده از تسهیلات فاینانس در یکی از خطوط در حال ساخت شهر تهران، شرایط ویژه‌ای ایجاد شود. در صورت تحقق این قول جهش بزرگی در ساخت مترو در تهران ایجاد خواهد شد.

استفاده از فاینانس در سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌ها تقریبا امکان‌پذیر نبود. بر همین اساس برخی معتقدند با رفع تحریم‌ها امکان بهره‌برداری از خطوط جدید مترو سرعت بیشتری می‌گیرد ولی باید به این موضوع توجه داشت که در بخش ساخت‌وساز تونل‌های مترو تحریم‌ها تاثیر چندانی نداشته است اما در بخش گشایش اعتبارها برای فاینانس یا حضور شرکت‌های واگن‌سازی در مناقصه‌ها و این‌گونه مسائل، رفع تحریم‌ها تاثیرگذار خواهد بود.

با این حال مدیریت شهری تهران در حوزه ساخت و تجهیز مترو بر کمتر شدن وابستگی به خارج از کشور اصرار دارد. در مطالعات پایه و کارشناسی و تحلیل جامع حمل‌ونقلی اگر از دانش کشورهای پیشرفته استفاده شود بسیار خوب است و نیاز به منابع مالی چندانی ندارد اما در بخش ناوگان باید اتکا به سمت توانمندی‌های داخلی سوق داده شود. در این بخش با توجه به نیازمندی‌هایی که کلانشهرهای دیگر دارند و اینکه مترو به یک طلب عمومی در کلانشهرها تبدیل شده است باید از تولید ناوگان مترو در داخل کشور حمایت شود.

ایران در ساخت تونل به توان مهندسی بالایی دست پیدا کرده است اما حوزه ناوگان و نیروی کشش و شبکه بالاسری حوزه بسیار پیچیده‌تری است. در بخش تولید واگن و نیروی کشش و قسمت‌هایی که مربوط به بهره‌برداری از خطوط مترو است هنوز نمی‌توان با سرعت کار کرد، بنابراین برای رسیدن به توانمندی لازم در این زمینه‌ها باید زودتر و قبل از اضافه‌شدن خطوط جدید برنامه‌ریزی کرد.

اگر ساخت مترو طبق برنامه پیش برود تا دو سال آینده 150 کیلومتر مترو به شبکه فعلی اضافه خواهد شد که به معنی دو برابر شدن خطوط متروی تهران است. اما متروی تهران امروز هم در زمان اوج شلوغی با مشکل مواجه است. تلاش مدیریت مترو، کاهش سرفاصله قطارها در زمان اوج شلوغی است تا شهروندان راحت‌تر بتوانند از مترو استفاده کنند. کاهش این سرفاصله نیاز به ورود لوکوموتیو و واگن‌های جدید دارد که همچنان خرید آنها از خارج با مشکل مواجه است.

بنابراین علاوه‌بر ساخت سریع تونل‌ها و ایستگا‌ه‌های مترو باید برنامه‌ریزی‌های دقیقی درباره ساخت و خرید ناوگان مترو هم انجام شود تا شهروندان بتوانند با کیفیت مطلوبی از سیستم حمل‌ونقلی ریلی استفاده کنند. بر همین اساس تلاش برای رونق گرفتن تولید ناوگان مترو در داخل می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات امروز باشد.