سید آرش حسینی میلانی :

تهران شهری «خودرومحور» است و کمتر به مردم، عابرین پیاده و حمل ونقل عمومی توجه شده است

موضوع فضای سبز در دو سال گذشته در کمیسیون سلامت و کمیته محیطزیست بهطورجدی پیگیری شده است. اولین و مهمترین اقدام برای حفظ و نجات باغها لغو مصوبه «برج باغ» بود که در شورای چهارم تصویبشده بود و لایحه جایگزین آن تحت عنوان «خانه باغ» در شورای پنجم تصویب شد. باغات شهر عمدتاً در نیمقرن گذشته بهتدریج از بین رفتهاند و باقیمانده آنها به حفاظت نیاز دارند، زیرا باغات نقش کلیدی در حفظ کیفیت هوای شهر تهران و سلامت ساکنان آن دارند. پیگیری مقامات و وجدان عمومی در این جهت بود که شورای شهر باید برای حفظ باغات کاری انجام بدهد. در لایحه «خانهباغ» شهرداری اجازه ساخت تالار، خانه سالمندان و... را به مالک و یا سرمایهگذار باغ ارائه میدهد تا سود حاصل از آن درزمینه خدماترسانی به سالمندان و مردم هزینه شود. یکی از اقدامات شورای پنجم توسعه فضای سبز در محلات کم برخوردار مانند مناطق 10،11، 8 و... بود که به دلیل تراکم بافت مسکونی در آن مناطق و تراکم جمعیت، سرانه فضای سبز در این مناطق پایین است و فقط لکهای از باغات باقیمانده است. پیشنهادی که مجموعه کمیسیون سلامت و کمیته محیطزیست داشت این بود که عوارض ناشی از قطع درخت که رقم قابلتوجهی (بیش از 100 میلیارد تومان) است، صرف تملک باغات باقیمانده در محلات کم برخوردار و ایجاد فضای سبز شود. بحث دیگر تغییر الگوی کشت گیاهان فضای سبز بود. امروز مقدار قابلتوجهی چمنکاری در شهر تهران داریم که مصرف آب بالایی دارند و مجبور هستیم با توجه به تغییرات اقلیمی، کمبود آب و فرونشست زمین، مصرف آب را کاهش دهیم. منطقی نیست که توسعه فضای سبز شهر را متوقف کنیم، بلکه باید الگوی کشت خود را تغییر بدهیم یا گونههایی از چمن را که مصرف آب کمتری دارند، شناسایی و استفاده کنیم. در برنامه سوم شهرداری این مسئله تصویب و بودجه لازم نیز برای آن مشخص شد. در پارک آزادگان یک ایستگاه تحقیقاتی به وسعت تقریبی پنج هکتار به موضوع فضای سبز کم آببر اختصاصیافته است که تجهیز آن تا پایان امسال تمام میشود و سال آینده شروع به آزمایش و مطالعه گونههای کم آببر خواهد کرد. بخشی از مقدمات مطالعاتی این پروژه تا پایان این دوره آماده و در شهر اجرایی خواهد شد.

مسئله مهم دیگر که در ابتدای شورا پنجم در دستور کار قرار گرفت، موضوع «سفید بالک» بود که با تعیین نماینده در کمیته تحقیقاتی سازمان بوستانها، افزایش نظارت و حمایت شورا این مشکل برطرف شده است. همچنین در حوزه فضای سبز و بوستانها، پارکهای بزرگمقیاسی همچون بوستان ولایت را در شهر داریم که نزدیک به 100 هکتار است که از فضای مرکزی پارک استفاده نمیشود. کمیته محیطزیست استفاده مناسب از فضای پارک را در اولویت قرار داده است. البته با توجه به ملاحظاتی که ازنظر پدافند غیرعامل و مدیریت بحران انجام میشود، فضاهای اینچنینی باید در شرایط بحرانی مورداستفاده قرار بگیرند و بارگذاری سنگین روی آنها در تضاد با اصول مدیریت بحران است، ولی میتوان فضای سبزی باقابلیت استفاده دوگانه ایجاد کرد.

چه اقداماتی تاکنون برای شناسایی منشأ و برطرف کردن بوی بد شهر تهران صورت گرفته است؟

کلانشهرها با مسائل و مشکلات زیستمحیطی روبرو هستند. برخی از این مشکلات مثل نابودی باغات بهتدریج اتفاق افتاد، ولی برخی مسائل ناگهان به شهر تحمیل میشوند؛ موضوع بوی بد در شهر از این دسته از مشکلات است و در مدتزمان کمی مثل نیم ساعت محور بزرگی از شمال تا جنوب را پوشش میدهد. راهحل اصولی و علمی برای شناسایی بوی بد این است که در زمان انتشار بو، دستگاه سنجنده بو وجود داشته باشد تا نوع و پارامتر بو مشخص شود و متوجه شویم این بو از چه نو گازی متصاعد میشود و بر اساس آن منشأ یابی صورت گیرد. پس گام اول در ارتباط با بوی نامطبوع، شناخت مسئله است که متأسفانه ما در این مورد عقب هستیم، زیرا تجهیزات لازم در مورد پایش بو از قبل تدارک دیده نشده است. آنچه شورا پیگیر آن است تجهیز دستگاههای اندازهگیری بو است تا بتوان بهسرعت بو را شناسایی کرد. متأسفانه در یک سال گذشته با اعلام کمبود بودجه این کار انجامنشده و من تذکرات لازم را دادهام که بهزودی عملی خواهد شد.

در شورای پنجم چه اقداماتی در رابطه با مدیریت پسماند انجامشده است؟

پسماند یکی از کارهای مهم شورا است. ما مطالعات جامعی در حوزه پسماند شهر تهران نداشتهایم. چرخه پسماند از مرحله تولید تا دفع، دستگاهها و نهادهای مختلفی را دخیل میکند. اگر بهصورت جامع به این چرخه پرداخته نشود و در مراحل مختلف راهکارهای لازم برای مدیریت پسماند در نظر گرفته نشود، وضعیت بهگونهای خواهد شد که امروز با موضوع زباله دزدی در شهر روبرو هستیم. در حال حاضر پسماندها جمعآوری میشوند و خیابانها از نظافت خوبی برخوردارند، اما مسئله سرقت از زبالهها و عوارض اجتماعی آن سبب ایجاد آلودگی در محیط میشود؛ بنابراین برای برخورد اصولی با این مسئله طبق وظایفی که وزارت کشور و دولت برای شهرداریها مشخص کردهاند باید مطالعات جامع پسماند صورت گیرد و برنامه داشته باشیم تا در 5، 10 یا 20 سال آینده مدیریت پسماند را انجام بدهیم. بیشتر این مطالعات انجامشده است و ما کماکان مطالعات را پیگیری کرده و میکنیم؛ ولی تا زمان حصول نتیجه نهایی این مطالعات، گزارشهایی را بهصورت میانکار پیگیری میکنیم که ازجمله آن بحث «طرح کاپ» است که سازمان مدیریت پسماند متولی آن است و هدفش تقویت تفکیک زباله از مبدأ است. قرار است این طرح شروع شود و تمرکز اصلی آن روی مجتمعهای مسکونی و مکانهایی است که امکان تفکیک زباله در آنها وجود داشته باشد. البته طرحهای مختلف در این حوزه وجود دارد که بحث آن مفصل است. عوارض پسماند بحث مهمی است که اکنون از قیمت تمامشده آن کمتر است. سیستم مدیریت پسماند باید سیستمی خوداتکا باشد و هر کس که زباله تولید میکند باید هزینه جمعآوری و دفن آن را پرداخت کند؛ این موضوع در دنیا مرسوم است. شورا پنجم تلاش میکند وضعیت پسماند اصلاح و قیمت آن عادلانه شود.

به نظر شما عوارض از پسماند باید با توجه به میزان تولید پسماند تعیین شود یا شرایط اقتصادی افراد؟

واقعیت این است که طبقات برخوردارتر تولید پسماند بیشتری نسبت به طبقات کمتر برخوردار دارند. در آمارهای موجود در شهر متوجه میشویم که منطقه یک تولید پسماند بیشتری دارد، ولی پرداخت عوارض این منطقه تفاوت معناداری با سایر مناطق شهر ندارد. عدالت این است که کسی که پسماند بیشتری تولید میکند هزینه بیشتری هم پرداخت کند؛ مانند شخصی که در منزلش استخر شخصی دارد و آن را با آب شرب پر میکند و باید هزینه مصرف بیشتر آب را پرداخت کند، اما در عمل اینگونه نیست. در بحث عوارض ترافیکی نیز کسی که از خودروی شخصی برای تردد استفاده میکند باید مشارکت بیشتری در تأمین منابع حمل ونقل عمومی داشته باشد؛ در غیر این صورت نمیتوان کلانشهر را مدیریت کرد. برای اینکه بتوانیم وضعیت آلودگی هوا را در شهر مدیریت کنیم باید استفاده از خودروهای شخصی را محدود کنیم. یکی از مکانیزمها برای تأمین منابع مالی در تجهیز حملونقل عمومی این است که از دارندگان خودروهای شخصی به خصوص خودروهای لوکس و تفریحی عوارضی اخذ و برای حملونقل عمومی صرف شود؛ این فرایند در تمام دنیا مرسوم است. تهران شهر خودروها است و کمتر به مردم و عابرین پیاده و کسانی که از حمل ونقل عمومی استفاده میکنند توجه شده است و بیشترین خدمات به دارندگان خودرو ارائه میشود. اصل عدالت محیط زیست اختصاص اخذ عوارض از خودروهای لوکس و هزینه کردن آن برای حمل ونقل عمومی است، البته این موضوع مطلب جدیدی نیست و از زمان توسعه تهران تا امروز به دلیل قیمت پایین بنزین در کشوری نفتی مثل ایران «خودرومحوری» رایج بوده که منافع اقتصادی خودروسازان نیز پشت این ماجرا بوده و هست. شورای پنجم در جهت افزایش سهم حملونقل عمومی پیگیری و اقدامات لازم را انجام داده و میدهد.