زهرا نژاد بهرام :
خیابانهای 30تیر و باب همایون نمونه ای از رویکرد آرامسازی و انسان محوری شورای پنجم در محیط شهری است
شورای شهر تهران چقدر از استارتاپ ها و تکنولوژیهای روز استفاده میکند؟
من سال اول که وارد شورا شدم علاقهمند و پیگیر استارتاپ ها بودم. از ابتدا تمرکزم بر موضوع بافت فرسوده و تولید ثروت بود، زیرا میدانستم استارتآپها و شرکتهای دانشبنیان در این حوزه ظرفیت بالایی دارند و میتوانند به شورا و شهرداری کمک کنند. در این زمینه جلساتی با آقای ستاری -معاون فناوری رئیس جمهور، همکاران و معاونان ایشان و شهرداری منطقه 9 داشتیم. آنها ابراز علاقه و آمادگی کردند تا استارتآپها را در شهر فعال کنند. گروهی نیز در دانشگاه صنعتی شریف در حوزه فنآوری و نوآوری شهری فعالیت میکنند. تفاهم نامه مشترک سهجانبه بین شهرداری منطقه 9، سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات و پارک علماندوزی دانشگاه شریف منعقد شد که بر اساس آن شهرداری ساختمانی در ضلع جنوبی خیابان آزادی که «ساختمان نوآوری منطقه 9» نامیده میشود به دانشگاه تحویل داد. پس از انعقاد این توافقنامه حدود سی استارت آپ در آن ساختمان مستقر شد. از سوی دیگر معاونت فناوری رئیسجمهور نیز کارخانه نوآوری دارد که با شهرداری تهران مشکل داشت، اما با تعامل انجامشده، مشکلات برطرف شد. زمینهای بزرگی شبیه به کارخانه نوآوری میدان آزادی که جزو مناطق فرسوده بود، ظرفیت خوبی برای نوسازی داشت که شناسایی شد تا احیا شود. بازسازی و نوسازی مناطق فرسوده کیفیت و ارزش سکونت را افزایش میدهد. یکی از نهادهایی که استارتآپها فعال میکند حوزه معاونت فناوری رئیس جمهور است. همچنین شهرداری تهران در حوزه استارت پیشرو است و سازمان فاوا در این رابطه فعال و پویاست. برای مثال قطعات زمین و سولههای بزرگی که قبلاً کارخانه پتو بافی و کفش ملی بود در مناطق فرسوده شناسایی و به شهردار منطقه 9 اعلام شد، ولی هنوز به نتیجه نرسیده است. ما به شهردار منطقه 9 اعلام کردیم که زمینها و سولههای بزرگی در منطقه 9 جهت احداث چندین واحد نوآوری موجود است و شهرداری میتواند بستر نوآوری و فناوری را فراهم کند. معاونت فناوری باید زمینه اولیه کار و قرار گرفتن این امکانات را در اختیار استارتاپ ها قرار دهد. آقای ستاری از این طرح استقبال و اعلام کردند که توسعه فناوری روی یک منطقه متمرکز نشود، زیرا منطقه چهار نیز تعدادی سوله و فضای رهاشده دارد. وقتی سوله ها و زمینهای بزرگ فاقد کاربری باشند منطقه ازنظر دفاعی و امنیتی دچار چالش میشود و امکان توسعه بافت فرسوده فراهم نمیشود. شورای راهبردی شهر هوشمند در «سازمان فاوای» شهرداری تهران است که خانم بهاره آروین (عضو شورای شهر) در آن شورا نیز عضو هستند.
برنامه شورای شهر در بازآفرینی فضای شهری و احیا بافت فرسوده چیست؟
بازآفرینی با احیا متفاوت است. شهرداری تهران و مدیریت شهری در طول دو سال گذشته در حوزه بازآفرینی اقداماتی انجام داده است. بودجه شهرداری در حوزه نوسازی بافت فرسوده 300 تا 400 درصد افزایشیافته است. ستاد بازآفرینی در دوره چهارم شورای شهر فقط یک جلسه تشکیل داده بود، ولی این ستاد در دوره پنجم فعال است و هر دو هفته یکبار جلسه دارد و کارگروه تخصصی تشکیل داده تا مسائل مناطق شهر را حلوفصل کنند. اکنون 18 پروژه نوسازی در حال انجام است و دو یا سه محله به عنوان پایلوت انتخابشدهاند. احیا بافت فرسوده یعنی فعال کردن ظرفیتهای گذشته که خاموش شدهاند. تاریخ حرکتی روبه جلو است و شهر مقولهای تاریخی است. کمتر چیزی درگذشته باقیمانده است، همه چیز روبه جلو درحرکت است. باید تاریخ را احیا کرد که این امر ممکن نیست، پس ما بازآفرینی را انتخاب کردیم. ما با دیدگاه بازآفرینی موتور بافت شهری را که شامل روابط اجتماعی، حس تعلق شهروندان به محدوده زیست، سابقه تاریخی افراد و محله و ... را روشن کردیم. بازآفرینی در امور زندگی افراد دخالت نمیکند، بلکه بر مناسبسازی فضای زیست انسانی تمرکز دارد و ارزش و میل افراد به سکونت در محلات را افزایش میدهد. بازآفرینی روشی به سمت احیا و نوسازی بافت فرسوده است که به فضاهای عمومی شکل میدهد. درروند بازآفرینی الگوهای ساخت مناسب برای بازسازی اماکن و فضاهای ازدسترفته شهری به شهروندان آموزش داده میشود تا آنها خود اقدام به نوسازی کنند.
تفاوت عملکرد شورای شهر پنجم در بازسازی بافت فرسوده با شوراهای گذشته چیست؟
شورای شهر در سه دهه گذشته درجاسازی میکرد، یعنی خانهها نوسازی میشدند، اما بافت شهری نوسازی نمیشد. اکنون با رویکرد بازآفرینی، بافتها نوسازی میشوند، چون بهسازی محیطی اولویت شهرداری است. شهرداری با بودجه هر محله، بهسازی محیطی انجام میدهد؛ یعنی داشتههای محلات را با روشی نوین بازآفرینی میکند. اگر درگذشته کنار درب خانهها سکویی برای نشستن و جمع شدن وجود داشت، امروز مردم به مرکز محله میروند. درگذشته بازارچه بود، امروز میدانداریم. درگذشته مردم در قهوهخانهها دورهم جمع میشدند، امروز در پارک حضور مییابند. فرایند بهسازی محیطی در حال انجام است. کوچهها و محلات آرامسازی شدهاند. شهرداری فضاهای بیدفاع را ایمنسازی کرده، چون امنیت مهمترین شاخصه ارزش سکونت وزندگی انسان است.
نگاه اعضای شورای شهر درباره محوریت انسان در شهر چیست؟
رویکرد انسانمحوری در شهر مهم است، فضای تردد و توقف شهری باید برای شهروندان محیا شود. شهروندان اوقاتی از شبانهروز را برای توقف و گذراندن اوقات فراغت در شهر میگذرانند، پس فضاهای مناسب شهری باید محیا شود. شهر عنصری است که بخشی از زندگی انسان در خانه، محل کار، محل تدریس و... درون آن جریان دارد. مسئولان باید زندگی را برای شهرنشینان مطلوب کنند تا نیازهای مردم در شهر تأمین و امکانات شهر در جهت خدمت به مردم قرار گیرد.
آرامسازی شهرها چگونه محقق میشود؟
یکی از رویکردهای شورای شهر پنجم در محیط شهری آرامسازی است. من معتقد نیستیم که نباید در خیابانها خودرویی وجود داشته باشد، بلکه عقیده دارم یک خط از خیابان برای خودرو و یک خط متعلق به پیادهها باشد. خیابانهای 30 تیر و باب همایون نمونهای از آرامسازی و انسانمحوری است. خیابان کامل راهی است که دوچرخهسواری، پیادهروی و ماشینسواری توأمان در آن جریان داشته باشد. موضوع مهم دیگر در شهر گسترش و توسعه خودروهای عمومی مخصوصاً انبوه برهاست. مهمترین موضوع که شهرداری تهران و مدیریت شهری بر آنها تمرکز دارد توسعه مترو و اتوبوس است. اگر بتوانیم جمعیت علاقهمند به تردد از طریق خودروهای انبوه شخصی را به استفاده از اتوبوس و مترو متمایل کنیم، سهم تردد انسانمحور در شهر بیشتر و سفر درونشهری ارزان و آسان میشود. این فرآیند فضای شهری بیشتری به مردم خواهد داد.
