محمدجواد حق شناس:

انتظار مردم از شوراها مسائل اجتماعی و فرهنگی است تا سیاسی

محمدجواد حق شناس شخصیت فرهنگی دارد و در دولت اصلاحات معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. او توجهش در شورای شهر به مسائل فرهنگی و اجتماعی است. در ادامه نقطه نظرات وی را میخوانیم.

نگاه شما در اداره شهرها اجتماعی است یا سیاسی؟

قوانینی در ارتباط با شوراها و شهرداریها وجود دارد که بر اساس این قوانین اعضای شوراها بتوانند وظایف خود را در سطح شهر به نحو مطلوب انجام دهند؛ نه در قانون شهرداریها و نه در قانون شوراها در خصوص جایگاه سیاست و مباحث حوزه سیاسی سخنی گفته نشده است. اساساً رویکرد اداره شهرها در تمام دنیا به عنوان ترم (دوره) حکومتهای محلی شناخته میشود که موضوع آن حکومت، حاکمیت و رأی مردم است، ولی این وظیفه درجایی که بخواهد با فضای سیاست اجین شود، در حوزه وظایف پارلمانهای محلی تعریف نمیشود، بلکه این فرایند در مجلس، ساختار دولت و یا در حوزه احزاب دنبال میشود. سطح انتظارات مردم از شوراها بیشتر مسائل اجتماعی و فرهنگی است تا سیاسی. در همین راستا ما این فرایند را در کمیسیون فرهنگی و اجتماعی طی دو سال گذشته پیگیر بودهایم.

چرا با پیشنهاد شورای شهر که نقاطی در تهران برای اعتراضات در نظر گرفته شود مخالفت شد که درنتیجه آن در اعتراضات آبان ماه به شهر و شهروندان خسارت وارد شد؟

این اتفاق برای شورا عجیب بود، زیرا ما میخواستیم فضایی را برای اعتراضات آماده و برای استانداری و وزارت کشور فرصتی تعریف کنیم. در تمام دنیا چنین رویکردی وجود دارد، زیرا مردم نسبت به اداره امور و خواستههای خود نیاز بهجایی برای مطرح کردن مسائل دارند. شورای شهر بدون آنکه از این نهاد خواسته شود تلاش کرد تا برای آسایش مردم شهر و کاهش آسیبها، این موقعیت را برای وزارت کشور تعریف و فرصت ایجاد کرد، ولی وزارت کشور و حوزههای بالادستی قدر و اهمیت این پیشنهاد مهم را ندانستند و از فرصتی که میتوانست برای شهر مفید باشد استفاده نکردند و با مصوبه شورای شهر برخورد منطقی نشد. من به سهم خود از این اتفاق ناصواب متأسف هستم. دراینارتباط دولت مصوبهای را ارائه کرد، اما «دیوان عدالت اداری» آن را ابطال نمود. دولت دراینارتباط بیکار ننشست و این بار لایحهای برای انجام اعتراضات مسالمتآمیز به مجلس داده است تا نمایندگان آن را تصویب و به قانون تبدیل شود. درهرحال مصوبه شورای پنجم ما در هیئت تدبیر دیوان عدالت رد شده است. دولت احساس کرد که ورود شورای شهر برای تعیین محل برای اعتراضات ورود درستی بوده است. دولت میخواهد این بار در قالب لایحه این مهم را از طریق مجلس پیگیری کند.

دادند. شما چقدر توانستهاید مطالبات رأیدهندگان را برآورده کنید؟ به نظر شما آیا مردم بازهم در انتخابات پای صندوقهای رأی خواهند آمد یا خیر؟

اگر انتظار ما این باشد که رفتار مردم در انتخابات اسفند 98 همان رفتار اردیبهشت 96 باشد، درست نخواهد بود چون واقعیت امر و آنچه درصحنه مشاهده میشود این است که تلاش زیادی شده و میشود تا مردم از صندوق آرا ناامید شوند. این تلاش همهجانبه بوده و متأسفانه طیفی که امروز به نام براندازان شناخته میشوند تمام تلاش خود را میکنند تا از طریق رودررو قرار دادن مردم با حاکمیت دوباره به سمت فضای حداکثری خشونتورزی گام بردارند و در سالهای گذشته تلاش کرده و میکنند تا امید را از مردم بگیرند و آنها را نسبت به نقش تعیینکننده، اثربخش و پیامرسان خود برای حاکمیت از طریق صندوق رأی دچار تردید کنند و کار را به این نقطه برسانند که مسیر تغییر از مجرای صندوقهای رأی و انتخابات نمیگذرد و از طریق خشونتورزی و حرکتهای براندازانه شکل میگیرد. این دیدگاه توسط دولتها و کسانی که نشان دادهاند در دشمنی با مردم ایران و کشور ما کم نمیگذارند، حمایت میشود؛ دولتهایی مانند اسرائیل، عربستان، دولت مستقر در کاخ سفید و بخش رادیکال راست آمریکایی که ترامپ نماد مجسم آنها است که دقیقاً در این مسیر گام برمیدارند. لبه دوم این قیچی در کشور جریان تندرو و رادیکال و خشونتورزی است که اساساً به رأی مردم باور ندارد و معتقد نیست که نظر، رأی مردم و انتخابات به معنای دموکراسی و تعیین سرنوشت یک فرصت و راهکار مناسب برای اداره کشور است. آنها همچنان بر طبل خشونت میزنند و تلاش میکنند که دیدگاهها و باورهای خود را بهعنوان باور مردم جا بزنند. بهتدریج این دو رویکرد باهم اجین شدهاند و برای منتخبان مردم در نهادهای انتخابی مثل دولت آقای روحانی و مجلس دهم مانعتراشی کردهاند، بهگونهای که این دو نهاد نتوانستند به وعدههای خود عمل کنند؛ برای نمونه دولت و مجلس لوایح FATF را به تصویب رساندند، اما شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام جلوی تصویب این لوایح را گرفتهاند. ما قبول داریم که موانع و اشکالتراشی وجود داشته و دارد که این موانع منجر به تقویت خواست جریان بیرونی و درونی رادیکال شده بهگونهای که یاس و ناامیدی را در میان مردم به وجود آورده است. این نگرانی وجود دارد که در انتخابات دوم اسفندماه مجلس و همچنین انتخابات ریاست جمهوری سال 1400، مشابه آنچه در سالهای 92، 94 و 96 اتفاق افتاد، تکرار نشود. توصیه من به رأیدهندگان این است که در تله ترفند رقیب نیفتند و با آگاهی و مسئولیتپذیری، شایستگان را در سطح ملی شناسایی و به مجلس بفرستند.

  به نظر شما اگر مردم در انتخابات شرکت نکنند آینده کشور به چه سمتی پیش خواهد رفت؟

قطعاً وضعیت بهتر از آنچه هست نخواهد شد. عدم حضور مردم در انتخابات برای تعیین سرنوشت خود درصورتیکه با استاندارها همراهی نداشته باشد و یا نظارت استصوابی مفهوم انتخابات را بیاثر و فاقد اثر کرده باشد فرصت بیشتری برای جریان تمامیتخواه فراهم میکند تا تُرکتازی کنند. لذا نباید بهطور خودخواسته این فرصت را فراهم کنیم و نباید از ترس مرگ، خودکشی کنیم. این روشی هوشمند و عاقلانه نخواهد بود؛ بنابراین حضور آگاهانه و مسئولانه در انتخابات فایدهاش بیشتر از قهر و عدم مشارکت خواهد بود.

مهمترین اقدامات شورای شهر درزمینه فرهنگی و اجتماعی که همچنان قصد و اراده ادامه دادن آن در دو سال آینده وجود دارد، چیست؟

شورای پنجم در حوزههای مختلف تلاش کرده تا بخش عمده مدیریت شهری که از ریل خارجشده بود را به مسیر مناسب برگرداند. در شورای چهارم رویکردی شکلگرفته بود که نتیجه این رویکرد بدهی بیش از 70 هزار میلیارد تومانی برای شورای پنجم و شهرداری بوده است. در همین ارتباط شورای پنجم این روند معیوب و پرهزینه را متوقف و در حال پرداخت بدهی برجا مانده از قبل است. ازجمله اقدامات شورای پنجم میتوان به توقف شهر فروشی که امروز کمتر اثری از آن دیده میشود، توقف بیانظباطیهایی که در گذشته به یکرویه تبدیلشده بودند، تلاش در جهت شفافیت مالی، تبدیل جلسات غیرعلنی به جلسات علنی با حضور رسانهها، دسترسی خبرنگاران و مردم به تمام مصوبات شورا و محرمانه نبودن تصمیمات شورا اشاره کرد. همچنین شورا تلاش کرده و میکند تا رویکردش همراهانه و همسو با خواست مردم پایتخت باشد و در حوزهها و موضوعاتی که مردم نظر اصلاحی دارند امکان برقراری ارتباط برای آنها فراهم شده است. شورا همچنین در دو سال گذشته سیاستهایی را که مورد خواست مردم نبوده و یا برای آنها هزینهساز بوده را پیگیری نکرده و کنار گذاشته است.