جمعیت و سیاستگذاری‌ها برای جوانی و رشد با ثبات و پایدار آن، با توجه به شواهدی که نشان می‌دهند شاخص‌ها و متغیرهای کلان جمعیت در وضعیت نگران‌کننده‌ای هستند، اکنون دیگر یک انتخاب نیست.برخلاف سوگیری‌های منفی نسبت به افزایش جمعیت که طی سال‌ها و براساس کلیشه‌های رایج شکل گرفته و موجب کاهش چالش‌برانگیز و نگران‌کننده نرخ موالید شده است، اکنون دیگر روشن است که رشد باثبات و جوانی جمعیت، سرمایه ارزشمندی برای ثبات و توسعه کشور است و از این منظر رشد جمعیت نه‌تنها یک چالش نیست بلکه خود، فرصتی برای مواجهه مؤثر با چالش‌هاست.

جوانی جمعیت با مدیریت منابع، تامین زیرساخت‌ها و طراحی و توسعه نظام حمایت اجتماعی، می‌تواند موجب نشاط اجتماعی شود و این در حالی است که عوامل گوناگون فرهنگی و اجتماعی، طی سال‌ها موجب کاهش تمایل به فرزندآوری و در نتیجه بروز وضعیت نگران‌کننده در شاخص‌ها و متغیرهای کلیدی جمعیت و به تبع آن، متغیرهای کلان اجتماعی شده است. هرچند نگرانی‌ها به‌ویژه بین زوج‌های جوان، در مورد اطمینان برای دسترسی به نیازهای پایه اقتصادی و معیشتی جهت فرزندآوری، نقش مهمی در بروز وضعیت نگران‌کننده کاهش نرخ موالید دارد، اما نباید نقش تأثیرگذار متغیرهای مربوط به سبک زندگی را نادیده گرفت.

تغییرات گسترده در سبک زندگی خانواده‌ها و به‌ویژه زوج‌های جوان به مرور موجب شکل‌گیری و تثبیت این نگرش شده است که گویا فرزندآوری موجب کاهش کیفیت و رضایت از زندگی می‌شود، درحالی‌که اکنون برای همگان آشکار شده است که الگوی زندگی خانوادگی مبتنی بر تک‌فرزندی و فرزند کمتر علاوه بر پیامدهای گسترده‌ای که برای جامعه به همراه دارد، زیان‌های گسترده‌ای را نیز روی وضعیت سلامت روانی اجتماعی خود فرزندان بر جای می‌گذارد.

در چنین شرایطی طراحی و ابلاغ مجموعه سیاست‌های جوانی جمعیت، فرصت ارزشمندی است که درصورت همکاری دسته‌جمعی سازمان‌ها، نهادها، همیاران محلی، رسانه‌ها، کارشناسان و افکار عمومی و با استفاده از رویکردهای مبتنی بر شواهد و اثربخش می‌تواند در یک بازه زمانی میان‌مدت، موجب بهبود شاخص‌های کلان جمعیتی کشور شود.مدیریت شهری نیز در این بین وظایفی را به‌عهده دارد که می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌ها و توانایی‌های خود و نیز بازطراحی در سیاست‌های اجرایی، خدمات و برنامه‌ها، موجب تسهیل و کمک به پیشبرد سیاست‌های جوانی جمعیت شود؛ به‌طوری که از یک سو با توسعه متوازن زیرساخت‌ها و خدمات برای خانواده‌ها و زوج‌های جوان و از سوی دیگر ترویج و فرهنگسازی‌ درباره دلایل و ضرورت‌های فرزندآوری، نقش سازنده و مؤثری در این زمینه داشته باشد.

مرور روند گذشته و تحلیل آینده‌نگرانه نشان می‌دهد که ادامه وضعیت نگران‌کننده کاهش نرخ موالید، چه دورنمای پرمخاطره‌ای را برای حیات اجتماعی و فرهنگی کشور به همراه دارد و بر همین اساس بار دیگر باید تأکید کرد که جوانی جمعیت و ضرورت توجه به آن اکنون دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک الزام است.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران