گفت‌وگوی شرق با احمد مسجدجامعی به مناسبت روز جهانی موزه‌ها:
تهران شهر موزه‌هاست
به گزارش معاونت ارتباطات و امور بین الملل شورای اسلامی شهر تهران تهران به نقل از شرق از نظر سابقه تاریخی امکانات بسیاری برای شهروندان و گردشگران دارد؛ حدود یک‌سوم موزه‌های ایران در پایتخت قرار دارد و اشیا و آثار گران‌بهایی از دوره‌های مختلف تاریخی در موزه‌های پایتخت نگهداری می‌شود. احمد مسجدجامعی به عنوان فردی که سال‌ها هم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و هم در مجموعه مدیریت شهری مسئولیت داشته است، از تهران به عنوان شهر موزه‌ها یاد می‌کند و اخیرا نیز پیشنهاد کرده تا موزه تهران راه‌اندازی شود. به مناسبت روز جهانی موزه‌ها و میراث فرهنگی با او گفت‌‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
روز جهانی موزه‌هاست. شاید به این مناسبت بد نباشد که بدانیم تهران در حال حاضر چه تعداد موزه دارد و از این بابت چه شرایطی داریم؟
روز جهانی موزه و میراث فرهنگی را تبریک می‌گویم؛ در تهران بیش از 150 موزه ثبت شده و حدود 40 تا 50 موزه ثبت‌نشده داریم و در واقع تهران مجموعا حدود 200 موزه دارد و از این بابت می‌توان گفت تهران شهر موزه‌هاست. در شهرهای بزرگ دنیا که از لحاظ گردشگری رونق فراوانی دارند، تعداد موزه‌ها از تهران خیلی بالاتر نیست.
این موزه‌ها چه شاخصه‌های منحصربه‌فردی دارند؟
ما سه مجموعه موزه‌ای کاخ گلستان، کاخ سعدآباد و کاخ نیاوران را داریم؛ یک مجموعه موزه هم داریم که نزدیک شورای شهر و در محوطه سردر باغ ملی است که در زمان مدیریت آقای علیزاده بر سازمان زیباسازی و مدیریت آقای خسروآبادی بر سازمان میراث تهران، سردر آنجا مرمت و محوطه‌اش سنگ‌فرش و نورپردازی شد. آنجا الان حیاط وزارت خارجه شده است و اول شب آنجا را می‌بندند. برای نورپردازی آنجا خیلی هزینه شده اما الان در واقع حیاط یک دستگاه اجرائی شده است. در اطراف این محوطه چندین موزه ازجمله موزه‌های ملی دوران اسلامی و دوره باستان، موزه عبرت، ملک، ثبت و پست قرار دارد. روی این محوطه خیلی زحمت کشیده شده و هزینه زیادی هم شده است ولی عملا در اختیار شهروندان نیست؛ البته شهردار منطقه گفته و قول داده است که این موضوع حل می‌شود اما هنوز اقدامی عملی صورت نگرفته است.
با توجه به این موضوع پس خیلی نمی‌شود روی این منطقه به عنوان موزه برای شهروندان حساب باز کرد؛ از سوی دیگر شاید به لحاظ مسائل امنیتی هم درست نباشد آنجا موزه شود؟
در دوره‌های قبل قسمتی از شهر یعنی خیابان ملت و پشت مجلس بهارستان را که یادگار دوره مشروطه است، به مجلس داده بودند، این بخش را هم که ساخته‌ایم به وزارت خارجه داده‌ایم و از دسترس عموم خارج شده است. زمانی که در دولت بودم، مصوبه‌ای داشتیم که ساختمان محل فعلی وزارت خارجه موزه دیپلماسی شود. با آقای حناچی هم در‌این‌باره صحبت و پیشنهاد کردم مکانی را برای این وزارتخانه مثلا در تپه‌های عباس‌آباد در نظر بگیریم و زمینه اجرائی‌شدن آن مصوبه را فراهم کنیم؛ اگر مجموعه موزه‌های این منطقه به‌هم‌پیوسته شود، برای تهران بسیار ارزشمند خواهد شد و یکی از چند مجموعه بزرگ جهان می‌شود.
به جز آن منطقه باز هم موارد مشابهی در تهران هست که بتوان به شکل موزه و برای استفاده عموم درآورد؟
بله؛ جای دیگر، کاخ مرمر است. الان آنجا در اختیار بنیاد مستضعفان است و یک بار هم در آنجا آتش‌سوزی رخ داده است که مرحوم آقای هاشمی با کمک مرحوم واعظ طبسی و با کمک هنرمندان آستان قدس آن بخش‌ها را تعمیر، مرمت و بازسازی کردند. روی کار هنرمندان آستان قدس تأکید می‌کنم چون خیلی اقدام مهمی بود و مجموعه به وضعیت سابق خود بازگشت؛ حالا می‌خواهم بگویم که کاخ مرمر و فضاهای پیرامون آن وقف مردم تهران است. در آنجا موزه قرآن هم هست که آقای هاشمی آن را افتتاح کردند و من هم خدمت ایشان بودم. در آنجا یک موزه فرهنگ و هنر هم هست که تاکنون چند بار قرار بود افتتاح شود؛ بنابراین اینجا هم یک مجموعه موزه می‌تواند باشد.
شما برنامه‌های بسیاری با عنوان تهران‌گردی داشتید؛ آیا در این تهران‌گردی‌ها مسیرها یا راسته‌هایی هم کشف کردید که شکل موزه داشته باشند یا بتوان آنها را تبدیل به موزه کرد؟
در تهران دو راسته موزه داریم؛ یک راسته موزه از میدان امام خمینی تا کاخ گلستان و یکی از میدان توپخانه به باغ شاه یا میدان حر به میدان امام خمینی است، در این مسیر موزه‌های مقدم، قرآن، جنگ، کاخ مرمر، سکه و موزه ملی قرار دارد اما آنها پروژه‌‌هایی است که ما در دوره کنونی مدیریت شهری به انجام آن نمی‌رسیم.
پس در این مدت کوتاه چه کاری می‌شود کرد؟
من پیشنهاد کردم که به مناسبت سال 1400 موزه تهران را راه‌اندازی کنیم.
این کار مصوبه شورا هم دارد. ما در قلب موزه‌هایی که برشمردم، ساختمان پیشین روزنامه اطلاعات را هم داریم که به لحاظ تاریخی زمان ساخت آن با همین موزه‌ها برابری می‌کند. این ساختمان در اختیار شهرداری است و شورا هم با فروش آن مخالفت کرده است. سه سال پیش به مناسبت جایزه تهران از موزه ملی ایران خواستیم یک طبقه موزه را در اختیار اشیائی که در تهران کشف شده یا درباره میراث تهران است، قرار دهند که در مدت یک ماه برنامه‌ریزی شده و طبقه دوم موزه ملی ایران به این اشیا اختصاص داده شد. قدیمی‌ترین شیء هنری که در آنجا قرار دارد، گلدان هنری مربوط به پنج هزار سال پیش است. من همان جا گفتم سطح کارهای حجمی در سطح شهر تهران که در حال پایین‌آمدن است، خوب است؛ می‌توانیم نمایشگاهی بگذاریم و کسانی که برای شهر کارهای تجسمی می‌کنند، با این سوابق آشنا شوند و آن اشیا بیشتر در هنر امروز تهران نمود و ظهور داشته باشد. آخرین کشفیات هم مربوط به بانوی هفت‌هزارساله بود که کنار «قبرآقا» در خیابان مولوی پیدا شد و به اینجا منتقل کردند. خوب است که در هما‌ن‌جا می‌ماند و حفظ می‌شود؛ آقای دکتر حناچی هم از اینجا بازدید داشتند و یادداشت خوبی هم نوشتند و صحبت‌های خوبی هم کردند. در آن سال اسناد مربوط به تهران را که در کاخ گلستان بود، جمع‌آوری کردیم و مشابه این را در موزه رضا عباسی هم انجام دادیم که این موزه اسناد مربوط به قیطریه را در خود دارد و نشان می‌دهد حدود سه هزار سال پیش در اینجا زندگی وجود داشته است؛ اسناد آن هم به صورت لایه لایه وجود دارد.
یعنی شما می‌گویید ساختمان روزنامه اطلاعات به موزه تهران تبدیل شود؟
پیشنهاد من این است که ساختمان روزنامه اطلاعات که بسیار ارزشمند است و سابقه ساخت آن هم با موزه‌ها برابری می‌کند و به لحاظ مکانی در مرکز موزه‌ها هم قرار دارد و از سوی دیگر مصوبه شورا را هم برای راه‌اندازی موزه تهران داریم، با امکاناتی که در اختیار ما هست، موزه تهران را راه‌اندازی کنیم؛ همان سال‌ها برای این موزه ویژه‌نامه‌ای هم منتشر کردیم.
در مورد شهر ری که سابقه تاریخی هم دارد، آیا موارد مشابهی قابل انجام هست؟
ما هزارو 500 متر فضا به عنوان موزه در کنار برج طغرل داریم که رها شده و بلاتکلیف است؛ می‌توانیم موزه ری را هم در آنجا راه‌اندازی کنیم. ری به تعبیر دکتر فرهادی موزه‌های در باد هم دارد؛ مانند چشمه‌علی، قلعه گبری و تپه‌میل که جدای از موزه‌های سرپوشیده هستند.
این موضوعاتی که گفتید چقدر تا پایان دوره کنونی مدیریت شهری قابل اجرائی‌شدن است؟
من در صحن شورا گفتم حالا که تهران شهر موزه‌هاست، آقای شهردار و تیم ایشان هم تعلق خاصی به این میراث فرهنگی دارند؛ امکانات آن را داریم و با توجه به اینکه سال 1400 هم هست، به نظرم می‌توانیم در مدت باقیمانده از کار دوره کنونی مدیریت شهری با همین امکانات برخی از این فضاها را آزاد کنیم و موزه تهران و موزه ری را راه‌اندازی کنیم.
