صدا از عملکرد شورای شهر پنجم گزارش می‌دهد

کارنامه قابل قبول اصلاح طلبان

چند ماهی به پایان دور پنجم شواری شهر تهران باقی نمانده و اعضای شورا در تازه‌ترین مصوبه خود پیروز حناچی شهردار تهران را ملزم به ارائه گزارش و سند تحویل و تحول درباره دوره پنجم مدیریت شهری کرده‌اند تا عملکرد این دور از در ماموریت‌های پنجگانه مدیریت شهری مشخص شود.این تصمیم پیشتر در اوایل شروع دور پنجم شورا نیز گرفته شد.شهریور 96 اعضای جدید شورا از شهردار وقت محمدعلی نجفی خواستند تا گزارشی را با عنوان سند تحویل و تحول به شورا ارائه کند تا بر اساس آن مشخص شود مدیریت شهری قبلی چه چیزی را به آنها تحویل داده است.این گزارش طی رفت و برگشت‌های چند باره در دی ماه 96 نهایی شد و حقایق بسیاری را درباره مدیریت شهری منتسب به اصولگرایان روشن ساخت.

بدهی‌های شهرداری تهران در دروه 12 ساله مدیریت محمدباقر قالیباف همواره محل مجادله بوده است.در حالی قالیباف و نزدیکانش به بدهی 16 هزار میلیارد تومانی شهرداری تهران پافشاری می‌کردند که بر اساس گزارش تحویل و تحول شهرداری سال 96 رقم این بدهی 52 هزار میلیارد تومان اعلام شد که از این میزان 22 هزار و 600 میلیارد تومان بدهی ثبت نشده بود.همچنین 29 هزار و 510 میلیارد تومان از این رقم بدهی ثبت شده در دفاتر را شامل می‌شد که 65 درصد از آن بابت استفاده از تسهیلات بانکی بود.با این حال بعدها ارقام جدیدی از بدهی‌های شهرداری تهران از جمله بدهی‌های خارجی  کشف شد تا رقم این بدهی به 69 هزار میلیارد برسد.علاوه بر این وضعیت حسابرسی شهرداری تهران بر اساس صورت‌های مالی نشان داد که حدود 54 درصد از دارایی‌های مندرج در صورت‌های مالی زیر مجموعه‌های شهرداری تهران در دوران 12 ساله مدیریت قالیباف مورد حسابرسی قرار نگرفته بود.

وضعیت املاک شهرداری تهران در دوران قالیباف نیز یکی از چالش‌های عمده مدیریت شهری بود که جنجال بسیاری برپا کرد و بسیاری از پرونده‌های قضایی تشکیل شده درباره عملکرد دوران قالیباف مربوط به همین حوزه می‌شود.برآوردهای اولیه که نتایج آن در گزارش تحویل و تحول سال 96 آمد نشان داد که هیچ برآورد دقیقی از ارزش املاک اختصاصی شهرداری تهران و وضعیت ثبتی آنها در دسترس نبوده و از مجموع املاک شهرداری تهران 674 ملک به صورت سلیقه‌ای در اختیار اشخاص و نهادهای مختلف قرار گرفته است.بعدها به دلیل دستیابی به اسناد و اطلاعات بیشتر تعداد املاک واگذار شده افزایش یافت به‌طوری که بر اساس اخبار منتشر شده تعداد کل واگذاری‌ها  به 4 هزار واحد ملکی مرسید که  با انواع روش‌های غیر قانونی واگذار شده بود.در دوره گذشته مدیریت شهری لایحه‌ای به تصویب شورا رسید که بر اساس آن شهرداری تهران مجوز گرفت تا برای تملک و اجرای پروژه‌های عمرانی از امکانات مالی موسسسات مالی و اعتباری معتبر استفاده کند.این مجوز درنهایت به قراردادهایی با 8 شرکت کارگزاری منجر شد.اما کارگزاران طرف قرارداد شهرداری تهران برخلاف قرارداد منابع را نه از محل اعتبارات خود بلکه با سواستفاده از وجوه نقد و املاک ارائه شده شهرداری تامین کرده و زمینه فساد، تخلف، تبانی و واسطه گری را ایجاد کرده‌اند.پرونده مربوط به هلدینگ یاس یکی از این موارد است.

علاوه بر این نظام برنامه‌ریزی شهری در آن دوران بر توسعه کالبدی متمرکز بوده و عنصر انسانی در زیست شهری فدای توسعه زیرساخت‌های فیزیکی شده بود.حجم این اقدامات به حدی بود که منتقدان تهران را نه یک شهر بلکه یک کارگاه ساخت‌وساز می‌نامیدند.این سیاست غلط همچنین به عنوان الگویی برای توسعه در شهرهای دیگر کشور نیز مورد استفاده قرار گرفت و آسیب‌های بسیاری را در نظام مدیریت شهری کل کشور ایجاد کرد.منابع مالی چنین سیاستی از تراکم فروشی تامین می‌شد.برآوردهای سال 96 نشان می‌دهد که سهم درآمد‌های پایدار از کل درآمدهای شهری بین سال‌های 1385 تا 1396  بین 7 تا 25 درصد در نوسان بوده است.در این میان مجموع منابع ریالی شهرداری تهران طی این دوره حدود 227 هزار میلیارد تومان (به قیمت ثابت سال 95)محاسبه شده است که نشان از عظیم منابع تحصیل شده در این دوره را دارد.

وضعیت پیشرفت پروژهای عمرانی مدیریت شهری در سال 96 نشان می‌داد که پروژه‌های شهری تا شهریور 96 فقط 36 درصد پیشرفت فیزیکی و 25 درصد پیشرفت ریالی داشته و برای تکمیل آن بیش از 34 هزار میلیارد اعتبار لازم بوده است.سهم بالای اعتبارات غیر نقد در پروژه‌های عمرانی باعث می‌شد تا شهرداری برای جذب سرمایه‌گذار به آنها امتیاز دهد.این رد شرایطی بود که اولویت بندی پروژه‌های بر اساس نیاز واقعی شهر و شهروندان انجام نمی‌شد.در حوزه معماری و شهرسازی نیز نزدیک به 72 درصد از تکالیف شهرداری تهران در طرح جامع و تفصیلی به سرانجام نرسید و حدود 23 درصد از پروانه‌های صادره تعداد طبقات با ضوابط طرح تفصیلی مغایرت داشت.بین سال‌های 92 تا 95 مجموع 235 پروانه ساختمانی با وسعت حدود هزار و 96 هکتار در باغات تهران صادر شد.بر اساس گزارش تحویل و تحول سال 96 نتیجه سیاست‌های شهرداری تهران در حوزه حمل و نقل تشویق حمل و نقل شخصی بوده است.چرا که با توجه به سهم مدهای مختلف حمل و نقل تا پایان سال 95 سهم حمل و نقل عمومی از جابجایی‌ها بدون احتساب تاکسی 19 درصد و با احتصاب تاکسی 41 درصد بوده است.

بررسی و مقایسه تعداد نیروی انسانی و تعداد پست‌های سامانی در سال 96 نشان داد که به ازای هر 426 نفر یک پست سازمانی در شهرداری تهران وجود داشت.علاوه بر این از سال 84 تا 95 تغییرات نیروی انسانی شیب ثابتی را داشته است اما این شیب از دی ماه 95 به یکباره افزایش یافته و از ان تاریخ تا شهریور 95 تعداد 12 هزار و 703 نفر به مجموعه شهرداری اضافه شدند که 4 هزار و 47 نفر از آنها بدون مجوز بوده است.علاوه بر این میزان تطابق شغل با فرد شاغل حدود 65 درصد بوده است و این نشان می‌دهد که سیاست تشویق تحصیل حین انجام کار دستاوردی در بهره وری نداشته و فقط منجر به افزایش دستمزدها شد.

با چنین عملکردی دوره پنجم شورای شهر تهران وضعیت نابه سامانی را دوره پیشین خود به ارث برد.شهر فروشی در کنار هدر رفت منابع زیستی و چالش‌های همچون ترافیک، آلودگی هوا، آسیب‌های اجتماعی، فساد و رانت شرایط را برای ساکنان جدید بهشت سخت کرد.اوضاع با تشدید تحریم‌های بین المللی و پاندمی کرونا سخت‌تر شد به‌طوری که گذشت زمان در کنار کاهش درآمدها هزینه اداره شهر افزایش یافت. با این حال شورای پنجم توانست با تغییر سیاست‌ها عملکرد متفاوتی را نسبت به دوره‌های گذشته مدیریت شهری داشته باشد.

مهمترین رویکرد شورا تغییر در نحوه تحقق منابع درآمدی برای اداره شهر بود.شورا تلاش کرد با تغییر سیاست‌ها از شهر فروشی جلوگیری کرده و شرایط را برای ایجاد منابع پایدار برای اداره شهر مهیا کند.در این میان برای مبارزه با ایجاد رانت و فساد تلاش شد تا موضوع شفاف‌سازی در همه فرآیندها عملیاتی شود به‌طوری که حجم زیادی از مناسبات شهرداری تهران، معاملات، قوانین و مصوبات شورا و شهرداری مشمول اولویت شفافیت شدند.شورا برای حفاظت از حقوق شهروندان و منابع شهر بیش از 2 هزار ملک در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی را شناسایی و بیش از 400 مورد از آنها را تخلیه کرده وشهر بازگرداند.

شورای شهر برای تحقق تهران شهری برای همه توزیع ناعادلانه منابع را متوقف کرده و تلاش کرد تا فاصله بین شمال و جنوب را کاهش دهد.طرح حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، توسعه حمل و نقل عمومی نمونه‌ای از این اقدامات بود.در این دوره نزدیک به 32 کیلومتر خط مترو و 19 ایستگاه به ناوگان مترو اضافه شد.از طرفی با بهره‌برداری از 133 دستگاه واگن جدید (۱۹ رام قطار مترو) و اورهال 141 واگن سرفاصله حرکت قطارها کاهش محسوسی یافت.شورای شهر برای دسترسی آسان شهروندان به خدمات شهری موضوع توسعه شهر هوشمند را در دستور کار قرار داد و همچنین به دنبال پیگیری شورای پنجم، با راه‌اندازی سامانه ir.tehran.urban فعالیتهای مربوط به صدور پروانه و گواهی برای مهندسین طراح، ناظر و مالکین و شرکت‌های خدماتی، آنلاین شد.علاوه بر این تلاش شد تا زیرساخت‌های شهر در جهت توسعه رفاه عمومی مورد توجه قرار گیرد.تکمیل شبکه معابر بزرگراهی شهر تهران، ایمن‌سازی شهر در مقابل سیلاب و ایجاد دسترسی‌های محلی مواردی از این دست است.شهر تهران به واسطه گسترش بیش از حد، تراکم بسیار بالا، عطش ساخت‌و ساز و عدم توجه به مکان یابی صحیح تأسیسات به‌طور جدی در خطر از دست دادن میراث طبیعی خود است.بر همین اساس شورای پنجم تلاش کرد تا مصوباتی را برای جلوگیری از تخریب بیش از حد منابع طبیعی و محیط زیست شهر مصوب کند، لغو مصوبه برج باغ‌ها و تدوین، تصویب و ابلاغ مصوبه خانه باغ یکی از مهترین این مصوبات بود.علاوه براین اقدامات مهمی برای تأمین منابع آبی پایدار در سطح شهر تهران صورت گرفت،احداث مخازن آب، بازچرخانی آب و استفاده از پساب تصفیه شده در مناطق 22 گانه انجام شد.به‌طور کلی شورای شهر پنجم تلاش کرد که در دوره پنج ساله خود سیاست‌ها و رویکردهای غلط مدیریت شهری گذشته را اصلاح کرده و با تکیه بر نظرات و ارا کارشناسان کارنامه قابل قبولی را در ماموریت‌های پنجگانه مدیریت شهری از خود به جا بگذارد.