سید ابراهیم امینی عنوان کرد:
فراهم شدن بستر آگاهی شهروندان، پیشنیاز اجرایی شدن حقوق شهروندی
نشست «دغدغههای حقوق شهروندی در ایران امروز» همراه با جلسه رونمایی از کتاب مجموعه مقالات «حقوق شهروندی: کاوشها و چالشها» در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
به گزارش معاونت ارتباطات و امور بین الملل شورای اسلامی شهر تهران سید ابراهیم امینی نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران در این نشست با اشاره به گروهی که نگاهی بدبینانه به موضوعات مرتبط با حقوق شهروندی و حقوق بشر دارند، گفت: عقل، یکی از ادله اربعه برای اثبات احکام شرعی و مهمترین آنها است تا جایی که حکما و فقها میگویند «کل ما حکم به الشرع حکم به العقل» و «کلما حکم به العقل حکم به الشرع» و شرع حکم غیرعقلانی ندارد و آنچه که عقل میگوید، شرع نیز به آن حکم میکند و حکم شرعی نیز همواره عقلانی است. بر همین اساس پس از بعثت پیامبر اسلام (ص)، آن حضرت، بخش اعظم قوانینی که در زمان عرب جاهلیت توسط عقلای قوم رایج شده بود تأیید کردند که به آنها عنوان احکام امضایی اطلاق میشود و تعداد این احکام بیش از احکام تأسیسی اسلام بود.
امینی در ادامه با بیان اینکه در حال حاضر نیز ما به عقل بشر همیشه اعتماد میکنیم بهعنوان مثال در زمینه تکنولوژی به عقل بشر اعتماد میکنیم اما وقتی تراوشهای فکری در زمینه غیرمادی و مملکتداری است آن را پس میزنیم و غیرقابل قبول میدانیم، افزود: نمیتوان تراوشات فکری عقلای بشر را تفکیک کرده و قسمت مادی آن را بپذیریم اما قسمت غیرمادی آن را پس بزنیم، کما اینکه اگر دست به چنین اقدامی بزنیم زندگی بر ما سخت خواهد شد و اگر بحث حقوق شهروندی مطرح میشود نباید تلقی کنیم که اسلام لزوماً نظر دیگری دارد.
امینی گفت: بسیاری از اندیشمندان حقوق میگویند منشور حقوق شهروندی کوروش یکی از نخستین منشورهای حقوق شهروندی است و بهخصوص اگر با حاکمان آن زمان که حاکمان جور بودند و به مردم به چشم رعایا نگاه میکردند و برای ایشان حقی قائل نبودند مقایسه کنیم، از افتخارات ماست که فرامین نیاکان ما جنبه حقوق شهروندی داشتهاند.
عضو شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: در اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه که از نخستین متون جدید و مدرن حقوق شهروندی است و از آرای اندیشمندانی مثل ژان ژاک روسو و مونتسکیو استفاده شده است، بسیاری از آنچه که تحت عنوان حقوق بشر از آنها یاد میشود وجود ندارد و چیزهایی مثل ممنوعیت بردهداری، حقوق کودکان، حق رأی و حقوق زنان جدیداً به دامنه حقوق شهروندی اضافه شده است و در واقع بخشی از حقوق ملت به حقوق شهروندی اختصاصدادهشده است و در گذشته اساساً چنین حقوقی برای بخش قائل توجهی از جامعه پذیرفته نشده بود.
عضو حقوقدان شورای شهر تهران افزود: با رایج شدن حقوق بشر و شهروندی در کشورها، بخشی از قوانین اساسی کشورها تحت عنوان حقوق ملت به حقوق شهروندی اختصاص یافته است. در کشور ما نیز چه قانون اساسی مشروطیت و چه قانون اساسی جمهوری اسلامی، دارای همین ویژگی است و بخشی از قانون اساسی به تشریح ساختار حاکمیت پرداخته و بخشی از آن حقوق ملت را بیان نموده است.
رئیس کمیسیون نظارت و حقوقي شورا با بیان اینکه منشور حقوق شهروندی دولت اول آقای روحانی اقدام بسیار مفیدی بوده است، گفت: قطعاً اگر این منشور اجرا و عملیاتی شود میتواند بسیاری از دغدغه شهروندان را مرتفع کند اما باید فرصت و بستری فراهم گردد تا هم شهروندان از حقوق خود آگاه شوند و هم کارگزاران نسبت به حقوق شهروندی آشنا باشند و آن را بهعنوان تکلیفی برای خود بدانند و رعایت کنند. از قدیم گفتند حق دادنی نیست بلکه گرفتنی است اما حق در مرحله اول یاد گرفتنی است و آموزش شهروندان در این زمینه مهم است مثلاً میتوان در بنرهای سطح شهر حقوق شهروندی به مردم آموزش داده شود اما نباید فراموش کرد که در کنار حق، تکلیفی هم وجود دارد و شهروندان تکالیفی را هم دارا هستند.
نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوق مجلس ششم شورای اسلامی با بیان اینکه حساسیتهای موجود در خصوص حقوق شهروندی در میان بخشی از جامعه باعث شد واژه حقوق شهروندی اولینبار در سال ۱۳۸۳ به متن قوانین کشور ما وارد شود، افزود: در روزهای پایانی فعالیت مجلس ششم که با ریاست آیتالله هاشمی شاهرودی بر قوه قضائیه همزمان بود، ایشان بخشنامهای باعنوان « احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی» به زیرمجموعه خود ابلاغ نمودند. باتوجه به مترقی بودن مفاد آن در جهت حفظ حقوق شهروندی و عضویت آیت الله شاهرودی بهعنوان یکی از فقهای شورای نگهبان، در مجلس ششم تصمیم بر آن شد تا بدون کوچکترین تغییری در متن بخشنامه، همان متن ابلاغی را با قید دو فوریت تصویب و جهت تأیید به شورای نگهبان ارسال کنیم. بههمین دلیل باتوجه به ابلاغ بخشنامه توسط رئیس قوه قضائیه که خود عضو فقهای شورای نگهبان بود، امکان ایراد خلاف شرع به مصوبه وجود نداشت و در نتیجه با این روش، قانون مذکور عیناً توسط شورای نگهبان تأیید شد و به این شکل نخستین بار واژه حقوق شهروندی به حقوق موضوعه ما وارد شد.
نایب رئیس شورای شهر تهران در پایان با اشاره به تشکیل کمیته حقوق شهروندی در کمیسیون نظارت و حقوقی شورای پنجم شهر تهران گفت: در حوزههای مختلف از جمله محیطزیست و حفظ باغات، حفظ میراثفرهنگی و حفظ آثار ارزشمند ملی از جمله آثار برجای مانده از دوران قاجار و پهلوی اول و توسعه پارکها و بوستانهای عمومی مصوبات و اقدامات مهمی را انجام دادیم. همچنین درآمد حاصل از جرایم قطع درختان تماماً برای خرید بوستانهای عمومی هزینه میشوند و در این دوره با خرید حدود ۱۷ باغ و تبدیل آنها به بوستان عمومی در مناطق با سرانه پایین فضای سبز و افزودن همین مقدار به فضای سبز و بوستانهای شهر تا پایان این دوره از شورا، از جمله دیگر اقدامات این دوره از شورای پنجم بوده است. در حوزه شفافیت و اطلاعرسانی پروژههایی که شهرداری واگذار میکند و حقوقهایی را که مدیران دریافت میکند در سامانههایی در دسترس عموم است .ما معتقدیم شهروندان باید اطلاع داشته باشند و این بهترین راه برای مبارزه با فساد است.
گفتنی است در این نشست که بهمنظور رعایت پروتکلهای بهداشت بدون حضور عمومی برگزار و از فضای مجازی بهصورت زنده پخش شد، حسامالدین آشنا رئیس مرکز بررسیهای استراتژیک ریاستجمهوری، علیرضا بهشتی عضو هیئتعلمی دانشگاه تربیت مدرس، حجتالاسلام محمد ذبیحی رئیس سازمان «سمت» و نیز به دبیری محمد صالح نقرهکار دبیر کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری مرکز بهعنوان سخنران حضور داشتند.