چرخیدن چرخ اقتصاد شهر تهران مثل دیگر نقاط کشور با کندی مواجه شده است. در شرایطی که ایران درگیر دو معضل بزرگ تحریم و کرونا است و حتی یک قطره نفت هم نمی‌توانیم بفروشیم، دولت با کسری بودجه مواجه است و نمی‌تواند به بسیاری از تعهداتش در قبال شهر عمل کند. از سوی دیگر تعطیلی شهر، کسب درآمدهای شهرداری از محل‌های مختلف را هم با مشکل مواجه کرده است اما در چنین شرایطی، شورای شهر توانسته است اعتبارات پروژه‌های مهمی نظیر تصفیه خانه ششم تهران را تامین کند و یا اتوبوس به ناوگان حمل و نقل عمومی اضافه کند. آن‌طور که اعضای شورای شهر می‌گویند، جلوگیری از اجرای پروژه‌های غیر ضرور و هدایت اعتبارات به سمت اجرای پروژه‌های ضروری‌تر باعث شده است که در شرایط کاهش شدید منابع مالی در شهرداری، اقدامات موثری در راستای ایجاد رفاه برای شهروندان و بهبود شرایط پایتخت انجام شود. اگر رویکردها در شورای شهر تغییر نمی‌کرد، بدون شک اجرای تصفیه‌خانه ششم تهران که طی 14 سال فقط 50 درصد پیشرفت فیزیکی داشت، دو ساله به اتمام نمی‌رسید و یک دهه دیگر به شاهد افتتاح این پروژه بودیم. به این ترتیب تهران در شرایط کرونایی این روزها که مصرف آب در خانوارها (به دلیل ملاحظات بهداشتی) چندین برابر افزایش یافته است، با کم‌آبی جدی مواجه می‌شد.

شهر تهران هم مثل دیگر نقاط کشور با مشکلات اقتصادی روبرو است. از یک سو تحریم‌ها هزینه اجرای پروژه‌های عمرانی را به شدت افزایش داده است و از سوی دیگر کرونا کسب درآمد برای شهرداری را مختل کرده است. کرونا برای شهرداری افزایش هزینه و کاهش درآمد به همراه داشته است. بسیاری از درآمدهای عادی شهرداری در حوزه‌های اقتصادی و فرهنگی و مجموعه‌های ورزشی که با تجمع افراد به دست می‌آمد از حیز انتفاع خارج شده و رعایت فاصله فیزیکی در ناوگان حمل و نقل عمومی مثل مترو و اتوبوس باعث شده است که بالاجبار نیمی از ظرفیت ناوگان خالی نگه داشته شده و درآمدهای حاصل از آن هم به نصف کاهش یابد. 

تحریم و بلای کرونا دست به دست هم داده‌اند که اجرای کارهای ساده را چندین برابر دشوار کنند اما چگونه در شرایطی که درآمدهای شهرداری به دلیل نیمه تعطیل شدن پایتخت از منابع مختلف به شدت کاهش یافته است، باز هم پروژه‌های ضروری و پیچیده‌ای در تهران اجرا می‌شود و چرخ خدمت‌رسانی در پایتخت در حال چرخیدن است؟ پاسخ این سئوال، در لابلای سخنان اعضای شورای شهر به خوبی مشهود است.

 

محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران حذف پروژه‌های غیر اولویت‌دار را یکی از رویکردهای اصلی شورای شهر معرفی می‌کند. همین رویکرد است که سبب شده شهرداری بتواند پروژه‌هایی که برای ادامه زندگی در پایتخت ضروری است را به مرحله اجرا بگذارد.

به اعتقاد رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران این دوره از شورای شهر به‌طور کلی رویکردها تغییر کرده است، تحمیل هزینه‌های غیر ضروری و زاید بر شهر کاهش یافته است و از کلنگ‌زنی پروژه‌های غیر اولویت‌دار خودداری شده است.

سیاست‌گذاری‌ها، تدوین و تصویب برنامه توسعه شهری، مشخص شدن اولویت‌های کمیسیون‌های تخصصی شورا در حیطه وظایف قانونی از جمله اقداماتی بود که شورای شهر پنجم به خوبی به آن ورود کرد. توسعه و تکمیل حمل و نقل همگانی با اولویت مترو و اتوبوسرانی و بحث‌های محیط زیستی در صدر برنامه‌های اساسی این شورای شهر قرار گرفت تا تهران به شهری بهتر برای زندگی ساکنانش تبدیل شود.

 

رویکردهای شورا در زمینه حذف پروژه‌های غیر ضرور راه را برای تامین اعتبار پروژه‌های ضروری‌تر شهر تهران نظیر تصفیه خانه ششم تهران که چندی پیش با حضور رئیس جمهور افتتاح شد، هموار کرد. 

سید محمود میر لوحی رییس کمیته اقتصاد و تنظیم مقررات شورای اسلامی شهر تهران که یکی از منتقدان جدی اجرای پروژه‌های غیر ضروری در شهر تهران در دوره‌های گذشته است، درباره اجرای پروژه تصفیه خانه ششم می‌گوید: 250 میلیارد تومان منابع راه‌اندازی تصفیه خانه شماره ششم تهران منابعی است که این شورا تامین کرده است و اگر تصمیمات این شورا نبود، با همان 14 میلیارد تومان مصوب برای این پروژه، تصفیه خانه ششم تا 10 سال دیگر هم راه‌اندازی نمی‌شد. 

 

یکی از معضلات اصلی تهران وجود نیترات در آب این کلانشهر بود که همواره با تکذیب و تاییدهایی از سوی مسئولان مواجه بود. نفوذ فاضلاب‌ها به آب‌های زیرزمینی، وضعیت نیترات برخی از مناطق تهران را از حالت استاندارد خارج کرده بود. تکمیل تصفیه خانه ششم از آن جهت اهمیت دارد که خروجی آن قرار است جایگزین آب زیرزمینی مناطق ۲۲، ۲۱، ۱۸، ۹، ۵ و شهر پرند شود. آن طور که قاسم تقی‌زاده خامسی معاون آب و آبفای وزارت نیرو گفته است: این طرح ۱۴ سال ۵۰ درصد پیشرفت داشته و در دوسال اخیر بقیه کارها انجام شده است. در اجرای این پروژه کمک مالی شورای شهر و شهرداری تهران بسیار موثر بوده است.

 

در حالی تصمیمات شورای پنجم منجر به تکمیل تصفیه خانه ششم به‌عنوان یک پروژه حیاتی برای این روزهای تهران شد و پایتخت را از کم آبی نجات داد که در دوره‌های قبل پل صدری ساخته شده بود که با اعتبارات آن خطوط شش و هفت مترو کامل می‌شد. سیدمحمود میرلوحی عضو شورای شهر تهران درباره این پروژه در صحن شورا گفت: «با وجود اینکه هفت سال از اتمام پروژه صدر می گذرد اما گزارش مالی قراردادهای آن با وجود پیگیری های متعدد هنوز به شورای شهر ارائه نشده است.» طبق آخرین اطلاعات حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان هزینه اتمامِ‌ ساخت این پروژه بوده  پروژه‌ای که هزینه نهایی آن بسیار بحث‌برانگیز بود. 

اگر تمرکز برای اتمام خطوط مترو مورد توجه قرار گرفت، خروجی آن قطعا کاهش بار ترافیکی و کاهش آلودگی پایتخت بود. معضلی که تا پیش از این شاید می‌شد به سادگی از کنار آن بگذریم، در این روزهای کرونایی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. مطالعات نشان می‌دهد آلودگی هوا شدت مرگ و میر بیماران کرونایی را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، اعضای شورای شهر با وجود کمبود اعتبارات و تغییر لحظه‌ای قطعات قیمت ماشین‌آلات سنگین و نرخ قراردادهای منعقد شده با خودروسازان تلاش کردند تا با تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی، مرهمی بر زخم‌های آلودگی هوای تهران بگذارند.

متاسفانه در مدیریت گذشته ساخت پروژه‌های بزرگ مقیاس که ظاهر چشم پُرکنی دارد و رزومه ساز است مورد توجه بود اما در این دوره آنچه اهمیت داشت مردم بود به طوری که با همه مشکلات مالی مالیه شهر، شهرفروشی متوقف شد. 

 

بر اساس مصوبه دولت دوازدهم، قرار بود 19 هزار  اتوبوس و 46 هزار مینی‌بوس برای شهرهای کشور تامین شود که سهم تهران از این مصوبه، پنج هزار اتوبوس و 10 هزار مینی‌بوس بود. با این مصوبه، شهرداری می‌توانست با شرکت‌های اتوبوس‌ساز قرارداد ببنند و منابع آن را هم باید وزارت نفت تامین می‌کرد اما متاسفانه پیگیری‌های لازم برای اجرایی شدن این مصوبه به سرانجام لازم نرسید. عدم تزریق اتوبوس جدید به ناوگان حمل و نقل شهری، متوسط عمر اتوبوس‌های تهران را به 12 سال رسانده است در حالی که متوسط عمر اتوبوس‌های شهری باید 10 سال باشد. همچنین دولت باید از محل اعتبار ملی برای مقابله با کرونا دست‌کم برای تأمین هزار دستگاه اتوبوس به شهرداری تهران کمک می‌کرد اما تاکنون بدهی‌های خود را برای خرید اتوبوس به شهرداری پرداخت نکرده است. البته انفعال دولت برای تامین اعتبارات ناوگان حمل و نقل شهری، شورا را منفعل نکرد بلکه سبب شد اعضای شورای شهر در تیرماه 99 حمایت خود برای خرید ۱۲۰ اتوبوس از ایران خودرو را اعلام کنند. پس از به نتیجه رسیدن اولین قرارداد شهرداری تهران با مجموعه‌‌های خودروساز داخلی، هفته گذشته یک صد دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس به ناوگان حمل و نقل عمومی پایتخت اضافه شود. شهرداری در قالب یک قرارداد ۲۵۰ دستگاهی با ایران خودرو، توانست با تحویل قسمتی از اتوبوس‌ها و مینی‌بوسهای این قرارداد، بخشی از ناوگان حمل و نقل فرسوده شهری را احیا کند.

بر اساس برنامه‌های اعلام شده قرار است تا پایان سال ۵۰۰ دستگاه مینی بوس و اتوبوس بعد از ۹ سال وارد چرخه ناوگان حمل و نقل عمومی شود.

 

خبرنگار:خانم مرگن