الهام فخاری
مهاجرت وارونه به روستاها با ادامه شرایط کرونایی
بیکاری در کلانشهرها بویژه پایتخت مسألهای جدی در بررسیهای حاشیهنشینی و مسائل اجتماعی است. افزایش بیکاری و ازمیان رفتن زنجیرههای سنتی کسب و کار برای شهر با حدود 10 میلیون نفر جمعیت، و فشردگی اجتماعی زنگ خطر جدی است. ازمیان رفتن کسب و کارها بر درآمدهای شهرداریها و کیفیت خدمات شهری هم اثر خواهد گذاشت. هنوز مردم به سبک زندگی پیشاکرونایی زندگی میکنند و الگوی مصرف و سبک زندگی روزمرهشان با این توقفها و تکانهها متناسب نشده است. ما در آینده نزدیک با چالش جدی در کسب و کارها و درآمدهای فردی و جمعی روبهرو میشویم و پیامدهای فشار تحریمهای ظالمانه علیه کشورمان هم از پیش به زندگی مردم آسیب زده است. اگر شرایط کرونایی ادامه یابد، شهرسازی و الگوی زندگی شهری فشرده کنونی در تهران همراه با بحران کار میتواند به روند مهاجرت وارونه به روستاها بینجامد و زندگی با فاصله در محیطهای گسترده باردیگر مورد توجه توانگران قرار بگیرد.
زندگی کرونایی نیازمند بازنگری در شیوهها، ابزارها و الگوهای امنیت شهری و انتظامی، خدمات عمومی و بازتعریف خدمات اجتماعی است. ما با ترکیبی از رهاشدن زندانیان، تعطیلی برخی کسب و کارها و تعدیل نیرو در بسیاری کارگاهها و شرکتها، کاهش توان اقتصادی نهادهای عمومی به دلیل صرف هزینه و توان در فرآیند مبارزه با کرونا، و فشردگی جمعیت در تهران پرهزینه هستیم. هراس جمعی نسبت به کرونا و ابهام آینده تنش روانی شهروندان کلانشهرها را افزایش میدهد. به این فشار باید فشار روانی اجتماعی خانهنشینی طولانی را هم افزود. ما نیازمند ایدهپردازی و تنظیم روندهای متناسب با شرایط جدید، شبکه کردن گروههای مردمی و محلی دستاندرکار یاریرسانی اجتماعی و بازنگری در سبک زندگیمان هستیم. الگوهای زمانبندی برای بهرهمندی از فضاهای عمومی، خدمت به گروههای با نیازهای ویژه، تأمین دارو و خدمات برای بیماران زمینهای، بازنگری در آموزش و خدمات که جمعی و در مجامع پرشمار جریان داشته و اکنون ناممکن شدهاند و بازنگری در خدمات حمل و نقل عمومی برخی از این موارد هستند. این خانهنشینی برای پیشگیری نباید فقط به تعلیق بگذرد. همه در سطوح فردی و اجتماعی باید به بازنگری در رویکرد، شیوه و ابزار و تغییر بسترهای کار و زندگی و تعاملهایمان فکر کنیم و از خانهنشینی برای هماندیشی و ایدهپردازی و ساختن راه و روشهای عادلانه، اثرگذار و ایمن استفاده کنیم. این تکانه تاریخی فرصت ارزشمندی برای بازاندیشی به چگونگی زندگیهایمان، بازخوردمان به خود دیگران و زندگی یا مرگ، است. ما به معناهایی غیررقابتی، همدلانه و معنویت و زندگی اخلاقی بیش از همیشه نیاز داریم. کووید ۱۹ ما را روبهروی فلسفه زندگی مصرفی و پرشتابمان که بسیاری از مردم را زیر چرخهای خاکستری له کرده، نشانده است.
الهام فخاری-عضو شورای شهر تهران