• ٣ آذر ١٣٩٥-
  • دسته بندی : اخبار
  • شماره خبر : ٥٨٩٦
کاروانسرای تاریخی فراموش شده در تهران

کاروانسرای تاریخی فراموش شده در تهران

زمانی که سخن از کلانشهر تهران به میان می‌آید، برج‌های سر به فلک کشیده، اتوبان های عریض و البته مملو از اتومبیل، پل‌های غول پیکر و چندین طبقه، تونل‌های با عظمت و بسیاری از چنین مواردی به عنوان معرف تهران ناخود آگاه به ذهن شنونده خطور میکند، تا جایی که اگر بخواهیم تهران را در یک جمله توصیف کنیم باید بگوییم: تهران، شهر پل‌ها و آسمان خراش‌ها. آیا این شهر، میراثی جز مدرنیته تقلیدی از کشورهای غربی و به ظاهر توسعه یافته ندارد؟ آیا تهران یکی از شهرهای کشوری با 3000 سال پیشینه تاریخی و اصالت دیرینه نمی‌باشد؟ در حالیکه پاسخ این سوالات و مشابه آنها چیزی بیش از یک پاسخ واضح نیست و مروری بر قدمت و اصالت تاریخی یکایک شهرهای ایرانی میباشد، پس چرا نام تهران برای ما یادآور کاروانسرای تاریخی و شاهکار معماری نمی‌باشد؟ کاروانسرایی که نسل به نسل انتقال یافته و اکنون مانند مرواریدی در صدف پنهان شده است. شاید اگر این کاروانسرای در شمال کلانشهر تهران قرار داشت تا به حال تبدیل به پاتوقی برای جوانان تهرانی شده بود اما حال که در یکی از قدیمی ترین و با اصالت ترین مناطق تهران واقع شده، آیا سزاوار غفلت است؟ آیا این غفلت امروزی هزینه ای را برای فردای شهر تهران و کشور ایران به همراه نخواهد داشت؟ تصور نمیکنم که هیچ یک از شهروندان تهرانی مایل به پرداخت چنین هزینه ای گزاف باشند که نه تنها نسل فعلی را در برمی‌گیرد بلکه گریبان گیر نسل های بعدی نیز می‌شود و در این شرایط است که دیگر بحران هویت را نمیتوان مدیریت نمود. چه تعداد از شهروندان تهرانی نام کاروانسرای خانات را تا به حال شنیده اند؟ اصلا مگر امکان دارد کاروانسرایی با همان معماری قدیمی و اصیل در شهر شلوغ، پر ازدحام و به ظاهر مدرن تهران وجود داشته باشد؟در جواب این سوالات باید گفت که « بله» چنین شاهکار معماری ای در منطقه 12 شهر تهران وجود دارد و تنها نیاز است تا دست همت برکمر بندیم و این اصالت تاریخی خود را به سایر شهرهای جهان که امروزه بدون داشتن حتی نیمی از پیشینه تاریخی تهران به مراکز گردشگری دنیا تبدیل شده اند، معرفی نماییم. موقعیت کاروانسرای خانات در تهران قدیم در خارج از باروي صفوي شهر تهران در کنار راهي که از دروازه حضرت عبدالعظيم (ع) به شهر ري مي‌رفت قرار داشت. موقعيتي که در اثر توسعه شهر تهران در سال 1285 هجري قمري داخل محدوده شهر قاجار شد. خیابان امیر کبیر، خیابان ری، خیابان مولوی و خیابان وحدت اسلامی اضلاع حصار تهران را در جهات اربعه تشکیل می دادند و در این زمان حصار قدیمی تهران خراب و حصار جدید ناصری گرداگرد آن ساخته شد و بدین ترتیب ضلع جنوبی حصار از خیابان مولوی به خیابان شوش تغییر کرد و با توسعه شهر، کاروانسرای خانات داخل تهران قرار گرفت. این کاروانسرای کم نظیر توسط موسي خان امين الملک در سال 1329 هجري قمري به آقاي حاج سيد علي اردهالي واگذار گرديد و بعد ازآن تاريخ تاکنون در مالکيت اين خانواده باقي مانده است. محل این کاروانسرای در تهران امروز چهارراه مولوی، خیابان صاحب جمع، میدان امین السلطان می‌باشد. این كاروانسرا با مساحت 10هزار مترمربع با الهام از معماری باغ های ایرانی شكل گرفته كه 52 حجره را در محوطه خود جای داده است، بدین گونه كه در هر ضلع كاروانسرا، 13 حجره وجود دارد كه امروزه در اجاره عمده فروشان خشكبار است. صحن بنا از محوطه اي چهارگوش و متقارن شکل گرفته و به اين ترتيب قناصي زمين از ديد بازديدکنندگان پنهان مانده است، صحن كاروانسرا همچنین دارای دو ایوان است كه یكی از آنها در شرق به ورودی بزرگی راه می یابد و دیگری در غرب محوطه به ورودی دوم كاروانسرا می رسد. در دو سوی ورودی اصلی نیز حجره های بزرگی قرار دارند كه به بازار و میدان سابق امین السلطان كه امروزه چیزی از آن باقی نمانده منتهی می شوند. درمورد وجه تسمیه كاروانسرا به اسم خانات شاید بتوان گفت وجه تسمیه آن به دلیل وجود حجره های زیاد كاروانسرا باشد زیرا که خان به معنای حجره است و خانات نیز به معنی حجرات می باشد. کاروانسرای خانات از جمله بناهای تاریخی ای میباشد که مالکان آن سعی در حفظ کالبد تاریخی و اصیل آن کرده اند و تاکنون حتی محوطه این بنای ارزشمند را حفظ و نگهداری نموده اند. به محض ورود به این کاروانسرای تاریخی اولین موردی که جلب توجه می‌نماید، دروازه های عظیم و باشکوه ورودی آن می‌باشد که به همان شکل قدیمی حفظ و نگهداری شده اند. پس از ورود به محوطه کاروانسرا اولین تصویری که ذهن بیننده را به میدان نقش جهان اصفهان میبرد حیاط این کاروانسرا میباشد که معماری آن شباهت باورنکردنی ای به میدان نقش جهان دارد. نکته جالب دیگری که در این بنای تاریخی وجود دارد، اصطبل های این کاروانسرا است که در حال حاضر تغییر کاربری داده شده است. بسیاری از چنین جذابیت ها و زیبایی هایی در این مکان تاریخی نهفته است که نیازمند ساعتها گشت و گذار و حتی تفکر در آن می‌باشد. با این اوصاف بهتر است منصفانه قضاوت کنیم که آیا فراموش کردن و بی توجهی به چنین مکان ارزشمندی در تهران، هویت تاریخی و ملی ما را زیر سوال نمی‌برد؟ اگر شهروندان و مدیران شهری اکنون با کمی توجه و دور اندیشی از این نگین تاریخی بهره برداری مناسب نکنند، آیا تضمینی وجود دارد که چندین سال بعد نیز این امکان فراهم باشد؟ کاروانسرای خانات از جمله نقاط مغفول و پنهان کلانشهر تهران است که پتانسیل تبدیل به یکی از مراکز اصلی گردشگری برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی دارا میباشد. مکانی باالقوه که در صورت تلاش برای باالفعل کردن آن میتواند تبدیل به تفریحگاهی برای جوانان تمامی مناطق تهران( اعم از شمال یا جنوب) گردد و نسل به نسل از طریق ثبت در خاطره ذهنی آنها معرفی گردد.



 

نظرات بینندگان
این خبر فاقد نظر می باشد
نظر شما
نام :
ایمیل : 
*نظرات :
متن تصویر: