مجید فراهانی
تاب آوری تهران و سیالب های شهری
محیــط، منظر و فضاهای بیرونی با چالش های متعددی روبه رو اســت. ایــن چالش هــا در عرصه هــای مختلفی ماننــد اکولوژی، اجتماعــی، اقتصادی، منظــر و... برآمده از دخالت های انســانی یا آشوب های طبیعی است کـــه تهدیدی برای زیرساخت های شهری بــــه شمار رفته و می توانند فرآیند توسعه محیط و منظـــر را بـــا مشـــکل روبه رو کننــد. تاب آوری بــه عنوان یک رویکــرد نوین در تمامی عرصه ها ظهور کرده است؛ به طوری کــه این رویکرد نو در فضاهای شهری و منظر در برابراختلالات گوناگون و گسترده به کار برده می شــود.
این رویکرد که با نگاهی سیستمی فضاهای شهری را نســبت به آشوب های احتمالی سازگار و منطبق در رودخانه های شــهری نیز مورد توجه می ســازد، اهمیت و جایگاه این رویکرد در مدیریت و ساماندهی فضاهای شــهری به ویژه رودهای شهری، در بازیابی و اســتفاده این فضاها در شــرایط مختلف است؛ به عبارتی دیگر، این رویکرد نه تنها شرایط محیطی، اکولوژیکی، ساختاری و... رودهای شهری را نسبت بــــه اختلالات حفظ می کند بلکه قابلیت این فضاها را در برابر شــرایط و اختلالات گوناگــون تقویت کرده و افزایش می دهد. رودهای شــهری، به ویژه رودهای شهری تهران بـــا چالش ها و اختلالات متعددی ازجمله ســیل و خشکســالی روبه رو هســتند. رود کن به عنــوان اصلی ترین و بزرگ ترین رودخانه شــهری تهران اختلالات متعددی دارد؛ به طوری که ســیل بــه عنوان اصلی ترین آشــوب رود کن هر ساله خســارات اقتصادی و انســانی متعددی را ایجــاد می کنــد که این امر باعث نابودی زیرســاخت های ســبز، فضاهای انسان ســاخت، لکه های معماری و درنهایت دوری مردم از طبیعت می شود، البته وجود شن چاله های ناشی از استحصال و برداشت معادن شــن مجاور این رودخانه در محدوده منطقه ۱۸ و بحرانی بودن فرونشست زمین در این منطقه نیازمند توجه بیشتر ما به تاب آوری شهری تهران با محوریت رودخانه کن است.
بر اساس احساس ما از خطر، ما به تاب آوری شهر در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله و بحران های ناشــی از همه گیری هایی همچون کرونا حساســیت بیشــتری داریم و به علت نداشتن تصویر جدی از خطرات ناشی از سیل و طوفان غافل هستیم، اما واقعیت آن است که اگر در برابر ســیلاب های شهری چاره اندیشی نکنیم دور نخواهد بود که همانند مواجهه با پلاسکو حیرت زده خواهیم شد! با توجه به شــرایط شهر تهران و کوهســتان های مشرف به آن، همواره یکــی از خطراتی که می تواند این کلانشــهر مهم را تهدید کند، ســیلاب اســت و از گذشــته تا کنون خطرات جانی و خسارت ســیل در شهر تهران بیش از ســایر بلایای طبیعی دیگر بوده است و ما ناچاریم بــرای تاب آوری تهران به مدیریت موثر ســیلاب های شهری توجه جدی داشته باشیم.
در این مسیر عملیاتی کردن طرح جامع مدیریت آب های ســطحی شــهر تهران بــا توجه به ماده ۶۰ و ۸۴ برنامه پنج ســاله ســوم توســعه امری حیات است، بر همین اساس مدیریت شهری باید برای ایمنی شهر، شبکه اصلی مدیریت سیلاب را از ۵۲۳ کیلومتر در ابتدای برنامه پنج ساله سوم به ۵،۵۶۴ کیلومتــر در پایان برنامه و در ادامه به ۶۹۷ کیلومتر شــبکه نهایی مورد نیاز ارتقا دهد. انجام این مهم به اعتباری بالغ بر ۱۵۰۰۰میلیارد ریــال نیاز دارد که تأمین و تخصیص به موقع آن نقش بســزایی در پایداری زندگی و تاب آوری تهران در برابر سیالاب های شهری دارد. ایمنی و تاب آوری شــهر مقوله ای است که با جان مردم سروکار دارد و غفلت از آن به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست؛ زیرا در اندک زمانی فرصت ها به حســرت تبدیل خواهد شد. در این راه همه باید دست به دست هم دهیم و برای تهران کار کنیم تا تهران به شهری امن در برابر سیلاب های شهری تبدیل شود.
منبع: ویژه نامه شهر و شورا شرق
