الهام فخاری:
کاهش خشونت انتظار مردم و سیاست شورای منتخب مردم
در روزهای گذشته موج خبری و تنشی، فضای رسانه و شهری را در برگرفت که نیازمند بررسی است. فیلم چنددقیقه‌ای از صحنه کشتار سگ‌های در اسارت، در یکی از مرکزهای نگهداری طرف قرارداد شهرداری تهران نخست در فضای رسانه‌های مجازی و سپس فراگیر در رسانه‌های جهانی پخش شد و بازتاب خبری گسترده یافت. ماجرایی که در فیلم دیده می‌شود، کشتار زجرآور سگ‌ها در فضایی است که سگ‌های زنده و توله‌ها و لاشه سگ‌های مرده هم هستند و صدای زوزه جانوران زنده در صحنه شنیده می‌شود. نماهایی که واکنش بجا و بیزاری بسیاری از مردم و کنشگران سازمان‌های حامی زندگی و چهره‌های اجتماعی مرجع را به همراه داشت. کنارگذاشتن روش‌های خشن و رفتار آزارگرانه با جانداران ازجمله سگ‌ها، که در فضاهای شهری و روستایی هم‌زیست و درکنار مردم هستند، خواسته‌ای است که سال‌ها پیگیری می‌شود و در سیاست‌ها و رویه‌های شهری/ روستایی کم‌وبیش به آن توجه شده است. با این‌همه در نبود پایش دقیق و درست، همواره احتمال و زمینه بازگشت به روش‌های به ظاهر ساده و البته خشن‌تر وجود دارد. در نظامنامه تشخیصی کژکاری و بیماری‌های روانشناختی به آزارگری و جاندارآزاری پرداخته شده است و البته آزارگر یا جاندارآزار گاهی در میان جمعیت یا گروه حامی و خدمت‌رسان هم پنهان می‌شود و به گروه هدف خود آسان‌تر دسترسی پیدا می‌کند. این نکته‌ای است که باید در پرداختن به مسأله‌هایی از این دست به آن توجه داشت.
واکنش و حساسیت جامعه ایرانی به چگونگی رفتار با جانداران و محیط‌زیست، که برگرفته از آیین‌های کهن سرزمین (ازجمله آموزه‌های زرتشت) است، الهام‌گرفته از ادیان ابراهیمی(مسیحی، کلیمی آشوری) و به‌ویژه برای قاطبه جامعه ایرانی ریشه در بنیادهای دین مبین اسلام و پیروی از سفارش روشن و سرراست پیامبر اکرم، حضرت محمد(ص) دارد، نشانه‌ای ارزنده از بالندگی و پویایی اجتماعی است. از سویی گفت‌وگوی مردم با اعضای شورای شهر و مخاطب قراردادن شهردار و اعضای شورا در خیابان بهشت، گویای پیوند میان مردم و مدیریت شهری است. احساس امنیت و آزادی در بیان خواسته اجتماعی رو به نهاد شهری سرمایه ارزشمند همه ما در تهران است که به سادگی به‌دست نیامده است. از یک‌سو از کنشگر مدنی انتظار می‌رود در گفت‌وگو با منتخبان خود که هم‌رأی و در پیوند با اوست، خویشتندار و پایبند به قانون رفتار کند و از تخریب و خسارت بپرهیزد. از سوی دیگر از نهاد شهری انتظار می‌رود که در پی نگرانی، هشدار و پیگیری مداوم کنشگران سازمان‌های مردم‌نهاد پیش از تنش‌زاشدن مسأله، به اصلاح رویه و چاره‌جویی بپردازد. افزون بر این، هر دو نقش نهادهای نظم‌دهنده شهری و ملی مراقبت و پرهیز از افزایش تنش است و نباید به ورطه برخوردهای ناقض حقوق شهروندی افتاد.
با احترام به حساسیت بجا و احساس مسئولیت مردم، پیگیری اعضای شورا و شهرداری انجام شد ولی بلافاصله پاسخ انکار یا تأیید مطلق ارایه نشد. برای بیان واقعیت باید فیلم بررسی و وضع پیمانکاران بازبینی می‌شد. در پی این بازبینی روشن شده است که فیلم مربوط به رخداد در سال ١٣٩٦ است. تحلیل فیلم به ما نشان می‌دهد فرد فیلمبردار پنهانی فیلم برنداشته، بلکه به‌عنوان یکی از حاضران همکار در این فرآیند و با آگاهی مجری کشتار از شرایط نابسامان و وضع فجیع موجود فیلمبرداری کرده است.
درست بالای سر عامل کشتار ایستاده و با هدایت او زاویه دوربین جابه‌جا می‌شود و البته هیچ نشانی از چهره یا مشخصات افراد در صحنه نمی‌بینید، درحالی که هم محوطه و هم نشانه‌های شناسایی خودروی شهری با تأکید در فیلم نشان داده شده است. به سخن دیگر، شبیه آن‌چه در فیلم‌های باجگیرها، تبهکاران و حتی داعشی‌ها دیده‌ایم، یکی از دست‌اندرکاران ماجرای آن صحنه با آگاهی بقیه فیلمی از صحنه‌ای پیش‌پرداخته گرفته، که به مثابه ابزاری برای تهدید و باجگیری، یا ترس‌آفرینی و ارعاب کاربرد داشته است. شوربختانه گاهی چنین رویه‌های کثیفی در روابط کاری کابرد دارد و به نظر می‌رسد این فیلم یکی از آن نمونه‌ها باشد که باید بررسی تخصصی و پیگیری قضائی در این مورد جدی گرفته شود.
تحلیل چگونگی و چرایی فیلم، راهی برای توجیه و انکار نیست. انتظار مردم و سیاست شورای منتخب مردم، کاهش خشونت، بهبود سازگاری زیستی، ایمن‌سازی سالم و سازگار با محیط‌زیست فضاهای شهری و باهم ساختن شهری برای همه است. این تجربه پرتنش گویای بایستگی پرداختن به اصلاح آیین‌نامه‌ها، پیمانکاران، روش‌ها، ابزارها و کارکردهای بخش‌های خدمات شهری ازجمله شرکت ساماندهی است که ساماندهی جانداران هم‌زیست شهری یکی از وظایف آن به شمار می‌رود. تجربه سازنده و تغییر رویکرد شهرداری‌ها در ایران ازجمله شهرداری. کرج نمونه خوبی برای اصلاح رویه است. مدیریت ایمنی و بهداشت فضاهای شهری ازجمله کار ویژه‌های مدیریت شهری است. فزون جمعیتی گونه‌های جانوران هم‌زیست و همه‌گیرشدن بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های مشترک یا موجب آسیب به انسان تهدیدهایی است که در کنار فرصت‌های هم‌زیستی باید به آنها توجه کرد. توسعه شهری در دهه‌های گذشته موجب پیشروی شهر در فضاهای طبیعی پیرامونی و برهم‌زدن زیستگاه‌های جانوران آزاد شده است. در تهران گونه‌هایی گوشتخوار ازجمله پرندگان شکاری و روباه یا شغال از پسماند خوراک شهروندان برداشت می‌کنند و در فضاهای شهری رفت‌‌وآمد دارند. این گونه‌ها دارای بیماری‌های مشترک با سگ و گربه (جانوران هم‌زیست و درکنار جامعه انسانی)، ازجمله هاری هستند. از مهمترین کارها در بهداشت شهری پایش مداوم وضع از راه زنده‌گیری، مهار جمعیت به شیوه‌های کمتر خشن (مانند عقیم‌سازی سنجیده)، واکسن‌زدن، شناسایی و جداسازی موارد بیمار و شناسنامه‌دارکردن هم‌زیستان شهری را باید برشمرد. خواسته‌های کنشگران مدنی تضادی با این وظایف ندارد و همه برای بهبود بهداشت شهری و ساماندهی درست فضاهای عمومی شهر همراه هستند. خوب است همواره در کار شهری به یاد داشته باشیم همان‌گونه که برخی از جامعه به نزدیک‌تربودن جانداران هم‌زیست گرایش دارد، بخشی دیگر حق دارد فضاهای غیرمشترک را از مدیریت شهری انتظار داشته باشد. می‌توان با تدبیر درست از رودرویی خواست بخش‌های گوناگون جامعه کاست و به شیوه‌ای مناسب حقوق همه شهروندان و دیگر جانداران هم‌زیست شهری را رعایت کرد.
در تحلیل این ماجرا، پرسشی اساسی که کمتر کسی به آن پرداخته، این است چرا چنین فیلمی درست در این روزها گسترده پخش شد؟ چه دلیلی دارد فیلمی که به سال١٣٩٦ بازمی‌گردد، درست در روزهای پایانی مرداد ٩٨ پخش می‌شود، پیمانکاری در این هنگام خلع ید می‌شود، روزهایی که چند خبر تخریبی مربوط به گذشته(بریدن درختان و غیره) جریان رسانه‌ای مجازی پیدا می‌کند و بالاخره یکی فراگیر می‌شود؟ شوربختانه کم‌توجهی کنشگران مدنی در انتخاب روزی که برای گفت‌وگو با شورا و شهرداری روز مناسبی نبود، این وضع را پیچیده‌تر کرد و به درازاکشیدن زمان حضورشان، فضا را از بیان مسالمت‌آمیز خواسته‌شان به سویی دیگر کشاند. پیوند میان شوراها و شورای پنجم با سازمان‌های مردم‌نهاد و کنشگران مدنی فرصتی ویژه بوده و هست که هم در سیاست‌گذاری و هم در نظارت و پیگیری‌ها سرمایه و توان مشترکی ایجاد کرده است. فضا و زبان مشترک ما می‌تواند از پیشرفت سناریوهای پنهان بکاهد و کمک کند اعتبار و توان مردم برای بهبود بجا و موثر به کار آید
منبع: شهروند
